Kể từ sau 1975 những người Việt hải ngoại thường nghĩ rằng để có dân chủ tại Việt Nam thì phải trở về đấu tranh vũ trang. Lối nhìn nay đã tàn theo ngày tháng.
Sau đó xuất hiện khuynh hướng hòa hợp hòa giải cũng đã bị chống đối mạnh mẽ và rút vào bóng tối (ngày nay vẫn còn có người âm thầm mơ ngày 2 bên bắt tay “xây dựng đất nước”).
Khi Liên Xô sụp đổ, Đông Âu thoát ách cộng sản nhưng Trung Cộng và Việt Nam thoát nạn vì thay đổi kịp thời (trừ Bắc Hàn vẫn đóng kín).
Sau hơn 20 năm thống nhất đất nước, Việt cộng bắt tay với Mỹ để các phần tử có liên hệ với Việt Nam Cộng Hòa được định cư nước ngoài theo diện nhân đạo (HO) nhưng các nhân vật bất đồng chính kiến với nhà nước vẫn xuất hiện chỉ trích đảng trong chính sách thân Trung Cộng. Đây là những người đã từng trong đảng, phục vụ đảng hay hoàn toàn lớn lên dưới sự lãnh đạo của cộng sản. Do đó đảng không thể kết tội là tay sai nước ngoài, tay sai Mỹ-Ngụy, phản động…
Sự lấn áp của Trung Cộng khiến cộng sản Việt Nam mất uy tín với dân và từ ngữ “Thoát Trung” xuất hiện. Đó là ngôn ngữ hoàn toàn cộng sản 100% vì chỉ có giao du với Trung Cộng mới bị lệ thuộc và nay phải tìm cách chạy thoát. “Thoát Trung” cũng có thể là chiêu bài của cộng sản Việt Nam để thăm dò phản ứng của khối người Việt hải ngoại. Khi thấy cá chẳng cắn câu thì cộng sản Việt Nam lại tiếp tục lệ thuộc Trung Cộng nhiều hơn. Tuy rằng thỉnh thoảng nhà nước Việt Nam cũng lên tiếng kêu gọi thế giới, Liên Hiệp Quốc, ngăn chặn sự hung hăng của Trung Cộng nhưng chính bản thân cộng sản Việt Nam thì lại tránh né việc xúc phạm đến đàn anh.
Khi Việt Nam ngày càng có nhiều người ra mặt chống đối nhà nước rồi bị bắt, giam tù và đẩy ra nước ngoài thì hoạt động của họ cũng chìm xuồng vì không còn môi trường thích hợp. Các tổ chức chính trị của người Việt hải ngoại đã không có sách lược để đấu tranh lâu dài mà chỉ hành động theo cảm tính.
Sau khi cái bẫy “Thoát Trung” không còn ăn khách nữa thì xuất hiện phong trào các nhóm xã hội dân sự (NGO) tổ chức huấn luyện sinh hoạt “dân sự” cho những người trong nước để thay đổi xã hội. Sự kiện cộng sản Việt Nam cho dân Việt du lịch, ra nước ngoài buôn bán không có nghĩa là nhà nước và đảng cộng sản Việt Nam không kiểm soát được quần chúng mà phải hiểu là đảng tự tin sẽ ngăn chặn mọi sự chống đối của tôn giáo, cá nhân hay tổ chức chống đối và có thể dập tắt mau chóng (bài học Trần Văn Bá, Võ Đại Tôn…). Ngay cả vấn đề đi lại, hộ khẩu, biểu tình, chửi bới nhà nước… chỉ là chiêu thức của đảng để cho xã hội và con người được xì hơi, đã cơn giận miễn sao không đe dọa sự độc quyền cai trị (chính trị) của đảng. Ngay cả sự kiện tranh chấp trong nội bộ đảng mỗi mùa đại hội đảng cũng phải hiểu là phe thắng phải là phe có thế lực bảo đảm sự tồn tại của đảng trong vị thế cầm quyền đối với bên ngoài thế giới và trong nước.
Cũng như sự cho phép các tổ chức NGO (xã hội dân sự) sinh hoạt không có nghĩa là nhà nước sẽ ngó lơ cho các phần tử bên ngoài xâm nhập gây rối. Một khi đảng đã đi theo con đường của Trung Cộng, Bắc Hàn cho người ra nước ngoài ám sát, bắt cóc, thủ tiêu các nhân vật chống đối thuộc loại nguy hiểm thì kẻ thù trong nước sẽ được đảng đối xử như thế nào?
Nhưng sinh hoạt chính trị của người Việt hải ngoại vẫn mơ mộng các biến cố Thái Bình, Bauxite, Formosa, Covid … hay các cuộc đàn áp tôn giáo (linh mục Lý, hòa thượng Quảng Độ, Nhất Hạnh…) sẽ đưa đến biến chuyển lớn tại VN. Nhưng thực sự (sau một thời gian) cho thấy tất cả chỉ là ảo tưởng.
Cho đến thập niên 201x vẫn còn có các tổ chức, cá nhân mạo hiểm về Việt Nam, Thái, Miên để “hoạt động” mà không biết rằng khi về Việt Nam (du lịch hay làm ăn) thì công an cộng sản sẽ theo dõi bạn 5 năm liền cho đến khi nắm vững các yếu tố chứng tỏ bạn không phải là “phản động” thì bạn mới được “tự do” dưới sự kiểm soát của cộng sản Việt Nam. Như vậy chẳng lẽ cộng sản Việt Nam ngu đến độ để cho quý vị về tận cửa ngõ (Thái, Miên) hoạt động chống nhà nước và đảng sẽ để yên cho quý vị làm việc?
Tại Thái, các hoạt động của phe ta nằm trong tay tình báo Thái. Họ có thể bắt tay với cộng sản Việt Nam để bán người của bạn như họ đã làm trong thập niên 1980s hay thủ tiêu (nếu bạn là cá nhân, đơn độc, đi lạc…) hoặc là ngó lơ để cộng sản Việt Nam gửi người sang thanh toán (như đã làm tại Đức: Trịnh Xuân Thanh).
Tại Miên có hơi khác, bạn có thể sống dưới nhãn hiệu sinh hoạt từ thiện nhưng không thể nhúc nhích hay làm gì khác hơn vì sẽ bị phát hiện và đá đít về Việt Nam, Thái, hay về nơi định cư (Mỹ). Không thể gọi là đấu tranh dân chủ khi những người đi đấu tranh không hiểu “Bạn, Thù” và láng giềng như thế nào. Chẳng lẽ cái ngây thơ về “kháng chiến” của đầu thế kỷ 20 vẫn còn tồn tại?
Có lẽ cộng sản Việt Nam tin rằng chúng ta vẫn còn ngây thơ lắm nên mới có chuyện thăm dò dư luận: nếu Việt Nam có sinh hoạt “dân chủ” đa đảng thì các đảng không cộng sản có chịu sinh hoạt “dân chủ” với đảng cộng sản Việt Nam không? Bằng chứng là bà Angela Merkel là nhân vật của cộng sản Đông Đức đã sinh hoạt với các đảng Dân Chủ Tây Đức và được chọn làm Thủ Tướng Đức.
Khác biệt: sự nói dối, tàn ác, thủ đoạn… là đặc tính của cộng sản Việt Nam, Trung Cộng và Bắc Hàn.
Từ nói dối ban đầu đi đến thủ đoạn và cuối cùng là tàn bạo. Đó là tiến trình đã xảy ra từ thời Stalin, Mao… và nay chúng ta có Trump. Tiếc thay các nhân vật đấu tranh trong nước lại đi ủng hộ Trump. Sự hiểu lầm của họ có thể tha thứ được nhưng người Mỹ gốc Việt cũng đi ủng hộ Trump (vì Trump chống Trung Cộng) có thể gọi là “chống Cộng” được sao?
Tâm trạng không dấn thân mà chỉ muốn người khác làm giùm thì có gọi là dân chủ được không? Hay gọi là “dân- không- tự chủ”?
Dân chủ là chấp nhận sự khác biệt ý kiến. Khi có khác biệt thì phải có tranh luận. Mà người Việt thì hầu như không có tranh luận. Nếu có ý khác là bị chụp mũ: nếu không ủng hộ Trump thì mày là Dân Chủ? Nếu không bỏ phiếu cho Biden thì mày là Cộng Hòa? Không cần biết Trump là ai, hễ cứ chống Tàu là ủng hộ?
Tại sao chúng ta không nhìn vào vấn đề cần giải quyết để tranh luận thay vì đi nhắm vào lãnh tụ?
Tại sao chúng ta thất bại:
Vì chúng ta không chịu học tập những sai lầm quá khứ.
Vì chúng ta nhắm mắt tìm lãnh tụ và tin lãnh tụ chứ không tìm tư tưởng (đường lối, nguyên tắc, sách lược, lý luận, cơ chế…).
Vì chúng ta ưa “bắt cóc bỏ dĩa” hơn là đào tạo, huấn luyện.
Vì chúng ta không chịu “phê bình và tự phê bình” (đây là từ ngữ cộng sản Việt Nam, tuy chính cộng sản Việt Nam cũng chỉ làm giả dối nhưng nếu thực hiện nghiêm chỉnh thì rất có ích lợi).
Vì chúng ta muốn có dân chủ cho Việt Nam nhưng khi đang sống tại quốc gia dân chủ nhất thế giới (Mỹ) thì chúng ta lại không học tập dân chủ mà lại sinh hoạt theo hình thức độc tài (ai đã từng tham dự các sinh hoạt hải ngoại đều đã biết).
Vì chúng ta không chịu nhìn vào bàn cờ Quốc-Cộng:
Cộng sản Việt Nam đã cai trị Việt Nam hơn 40 năm, ít nhất là 2 thế hệ tuổi trẻ VN không biết Việt Nam Cộng Hòa là gì, không biết ngôn ngữ tự do của Việt Nam Cộng Hòa đã tạo nền văn hóa không cộng sản là như thế nào, với nhạc vàng bất tử từ đâu có, ai làm. Lớp trẻ này không hiểu dân chủ là gì, lịch sử Việt Nam 4000 năm văn hiến đã bị cộng sản Việt Nam cắt xén sửa đổi ra sao. Họ cũng không còn biết ca dao tục ngữ đã kết nối dân tộc Việt như thế nào. Họ có hiểu rằng họ đang sử dụng ngôn ngữ Việt cộng, một thứ ngôn ngữ mất gốc đang làm mồi cho Trung Cộng đồng hoá dân Việt một cách âm thầm và vững chắc.
Phía người Việt hải ngoại sau thời gian ổn định đời sống đã quên đi sinh hoạt chính trị của cộng đồng cũng như với địa phương đang sinh sống. Tuy ngày càng có nhiều người Mỹ gốc Việt tham dự cơ cấu chính quyền địa phương, liên bang nhưng sự hiểu biết và tầm nhìn còn yếu kém.
Chúng ta đều biết Việt Nam Cộng Hòa thua vì nội bộ tham nhũng, ngoại giao yếu kém để cộng sản Việt Nam gây phong trào phản chiến tại Mỹ áp lực chính quyền Mỹ bỏ rơi Việt Nam Cộng Hòa và bắt tay với Trung Cộng.
Vậy thì bây giờ chúng ta sống trên đất Mỹ, có quyền bỏ phiếu, tham dự sinh hoạt chính trị Mỹ thì tại sao chúng ta lại lơ là? Hay là chúng ta chỉ chú ý chuyện xảy ra tại Việt Nam?
Sau hơn 40 năm lớp người thời Việt Nam Cộng Hòa đã hao mòn, lớp trẻ sẽ có bao nhiêu người quan tâm về Việt Nam (ngoại trừ chuyện du lịch). Trong khi lớp người mới từ Việt Nam sang Mỹ du học, làm ăn ngày càng tăng và họ tìm cách ở lại Mỹ qua việc làm, thương mại và hôn nhân. Nhưng trong đó cũng có thành phần do cộng sản Việt Nam gửi sang để thăm dò, xâm nhập và phá hoại cộng đồng Việt (qua các vụ treo cờ Việt cộng).
Con Đường Dân Chủ (P2)
Trần Công Lân
Tháng 2 năm 2022 (Việt Lịch 4901)