Tri thức rộng

Đây là sự hiểu biết của các chủ thể có mặt trong một chính quyền biết nhìn xa trông rộng, khi thấy các chỉ báo nhân khẩu học, chỉ báo tuổi thọ, chỉ báo phân tầng nhân sinh, chỉ báo truyền thông trong kinh tế … thì chính quyền phải so ra mới biết ngắn dài các hậu quả mới sau đây để có các chính sách hợp thời mà ứng phó với tình hình ngày càng toàn cầu hóa, ngày càng thế giới hóa:

– Biến đổi khí hậu, với mặt nước biển dâng cao tạo ra các cuộc di dân của những vùng cận biển về các vùng cao, và cuộc di dân này nếu đặt vào phân tích định lượng vĩ mô trên dân số của thế giới thì cho tới 2050, con số sẽ lên hằng tỷ. Con số này nếu đặt vào phân tích định lượng quốc gia như Việt Nam là đất nước có chiều dài tiếp xúc với biển thì nó sẽ rất cao, tức là có nhiều triệu người phải rời đất đai, nhà cửa, công việc cận kề với biển để di dân đến các vùng khác, cao hơn. Nếu một chính quyền liêm minh mà không có quyết sách phòng xa về các hậu quả và hậu nạn của biến đổi khí hậu, thì chính quyền này thuộc loại vô tri trong bất chính.

– Ô nhiễm môi trường, luôn tăng không ngừng tại các quốc gia có bạo quyền độc đảng vô liêm sỉ buôn bán quặng mỏ, có tà quyền tham nhũng trị để các công nghiệp bẩn từ luyện thép kiểu Formosa tới khai thác bốc xít tại Tây Nguyên, có ma quyền tham ô trị với các nhà máy nhiệt điện than, lẳng lặng biến quê hương gấm vóc của tổ tiên thành bãi rác. Với ô nhiễm nhiều tầng: không khí, đất đai, mạch nước… biến quê hương thành đất chết với thống kế hơn hàng trăm ngàn người thiệt mạng hằng năm vì ung thư. Các thành phố lớn của đất nước là những thành phố bị xếp hạng là ô nhiễm nhất, một không gian giết dần giết mòn con người. Nếu một chính quyền liêm chính mà không có quốc sách giải trừ các hậu quả và hậu nạn của ô nhiễm môi trường, thì chính quyền này thuộc loại vô minh trong thất đức. Loại tội đồ phải bị xử nghiêm minh từ pháp lý tới đạo lý. Tại đây, chúng ta nhận ra các lãnh đạo của ĐCSVN chỉ là loại bất nhân thức đức, thua kém xa với ĐCSTQ mà các lãnh đạo của ĐCSVN tôn thờ là đàn anh, đàn cha của họ. Vì ĐCSTQ đã công nhận là hiện nay đã có hơn 40 vùng tên lãnh thổ của Trung Quốc với hằng trăm làng đã phải đeo tên là những làng ung thư. Còn ĐCSVN thì không dám đưa ra các cuộc điều tra, khảo sát, nghiên cứu về các làng ung thư đang giết hại các con dân Việt ngay trên đất Việt.

– Không gian không luật, với các hành vi phạm pháp, từ buôn lậu ma túy, thuốc phiện tới buôn vũ khí, hiện vật quốc cấm, kể cả buôn người, buôn nội tạng, đang và sẽ phát triển như luồng nước ngầm đầy tội ác trong bối cảnh toàn cầu hóa. Ngày càng nhiều kẻ phạm pháp trong các đường dây quốc tế ngày càng tinh vi với mạng lưới tham ô, mãi lộ, tham nhũng liên minh với bọn cướp bóc giết người… Mà hiện nay với hai đứa con quái thai sinh ra bởi bạo quyền độc đảng toàn trị là: tà quyền tham nhũng trị và ma quyền tham tiền trị, Việt Nam đang và sẽ rơi vào danh sách của quốc gia cất, giấu, che, đậy những thành phần phạm pháp, những lực lượng bất chính. Nếu một chính quyền dân chủ liêm khiết mới ra đời mà không có quyết tâm khử trừ các tệ nạn này, thì chính quyền đó thuộc loại vô minh bất nhân thất đức. Đồng lõa với tội ác là đồng chí với tội phạm, công pháp cùng đạo đức phải đưa loại chính quyền vào loại tội hình sự cao nhất.

Một toàn cầu hóa tự do trao đổi sản xuất để phát triển thương mại được vinh danh, thì toàn cầu hóa này phải kèm theo toàn cầu hóa pháp quyền, có công pháp quốc tế chỉnh chu để chống lại, để xử cho tới nới tới chốn các cá nhân, các bè đảng, các chính quyền bất chính và phạm pháp. Từ chính kiến để trở thành chính sách, thì một chính quyền liêm chính, có liêm sĩ sẽ là một chính quyền thượng tôn pháp luật ngay trong nền tảng xây dựng của chính quốc gia mình trong đó giáo dục cộng đồng vì một dân tộc liêm khiết có chỗ dựa là văn minh dân chủ, và văn hiến nhân quyền. Đâu là nội dung của giáo dục cộng đồng vì một dân tộc liêm khiết:

– Tự do cá nhân không phải là ích kỷ cá nhân bất chính, đây là vấn đề thật của nhân loại, ngay tại các quốc gia có văn minh dân chủ, và văn hiến nhân quyền. Cụ thể là khi cá nhân sử dụng tự do của mình để bất chính ngay trong lời hứa, ngay trong hợp đồng, ngay trong quan hệ xã hội, sẵn sàng thất hứa dù bị mang tiếng là thất đức, chỉ biết chạy theo lợi nhuận trước mắt, tư lợi tức thì, mà bất chấp đạo lý cộng đồng, bất kể đạo đức xã hội. Không những chỉ có cá nhân mà loại tự do thất hứa, tự do thất đức này có trong quan hệ giữa các xí nghiệp, giữa các chính quyền, giữa các quốc gia.

– Tự do làm giàu không phải là tự do bóc lột đồng loại, trong khuynh hướng bất chính kẻ có của, có vốn thì được làm chủ và lạm dụng quyền làm chủ để bóc lột các nhân viên, các nhân công của họ. Những người càng cần việc làm, vì hoảng sợ trước hiểm họa thất nghiệp là những nạn nhân, sẵn sàng cúi đầu chấp nhận bị bóc lột một cách bất nhân nhất để được làm việc, để tiếp tục được nuôi gia đình. Đây là bi kịch của giới công nhân đang bị bóc lột, đày đọa trong những điều kiện vô nhân đạo này trên đất Việt, bởi các tập đoàn quốc gia và quốc tế, với lương bổng mạt vận cùng điều kiện lao động tồi tệ. Đây cũng là một trong những thảm bại lớn nhất về đạo đức của ĐCSVN, khi tuyên truyền bằng mồm loa mép giãi là đại diện cho giai cấp công nhân để làm cách mạng xã hội chủ nghĩa. Nhưng thực chất là đồng lõa và có chung chia với các tập đoàn, các công ty, các doanh nghiệp trong quá trình bóc lột công nhân Việt, lao động Việt.

– Tự do tiến thân không phải là tự do hưởng lợi tức khắc, khi người liêm chính tiếp nhận tự do để xây dựng công bằng, bồi đắp bác ái để thể chế cộng hòa được làm nền tảng cho văn minh dân chủ và văn hiến nhân quyền. Ngược lại, cũng có những kẻ lợi dụng tự do để ăn tươi nuốt sống các quyền lợi, khai thác tự do để trục lợi tức khắc. Phản xạ chụp giật đi cùng với phản ứng vơ vét, kéo chăn về phía mình để che thân, mặc cho tha nhân phải trần thân, phải thiếu ăn thiếu mặc. Chính loại người này đã tạo ra một loại nhân sinh quan nuốt chửng không nhai, dựng lên một thế giới quan ăn đứng nuốt trọn, xây lên một vũ trụ quan vơ ngay nuốt trọn. Và có những loại chính quyền mỵ dân, có những loại chính phủ đạo đức giả, muốn mua phiếu trong dân chủ, muốn lấy lòng loại người quơ tức khắc, vét tức thì, thì chỉ có các sách lược trước mắt trong đoản kỳ để thắng cử mà không có liêm sỉ cùng quả cảm để xây dựng những quốc sách trường kỳ, mà đưa hẳn dân tộc ra khỏi phản xạ vét tức khắc, phản ứng nuốt tức thì.

Nhân sinh quan nuốt chửng không nhai, thế giới quan ăn đứng nuốt trọn, vũ trụ quan vơ ngay xài liền đang là một thảm kịch và dài lâu sẽ thành một thảm họa cho một đất nước đang rơi vào ngõ cụt, bởi một bạo quyền độc đảng toàn trị nhưng vô tri, độc tài nhưng bất tài trong quản lý, độc trị nhưng không biết quản trị. Thí dụ vừa cụ thể và là một trường hợp kinh tế bị thế giới xem là loại sinh hoạt kinh tế quái thai, biến chất, đó là doanh thu của ngành xổ số năm 2020 đứng hạng thứ nhì sau doanh thu của ngành dầu khí, và vượt qua mọi ngành sản xuất khác. Doanh thu của ngành xổ số bất thường đứng hạng thứ nhì đã vạch mặt chỉ tên một chính quyền không có chính sách phát triển đất nước, không có quyết sách đưa dân tộc vào văn minh, không có quốc sách đưa đất nước vào tiến bộ. Chính quyền không chính sách, trống quyết sách, vắng quốc sách, đã biến dân chúng thành loại người tìm may rủi trong tức khắc, lùng cơ may tiền bạc trong tức thì, dân chúng thích ăn nhanh nuốt liền, thì vận mệnh đất nước, thì số phận dân tộc sẽ đi về đâu?

Ý thức xa

Toàn cầu hóa vượt qua biên giới, vượt luôn lãnh thổ của các quốc gia không làm cho trái đất rộng ra, mà trong tương lai lại làm cho trái đất hẹp lại theo nghĩa trái đất như một ngôi làng, hiện nay làng này có 7 tỷ người và 20 năm nữa sẽ có 9 tỷ người. Nơi làng này, có cùng một phương tiện tới từ khoa học truyền thông với các hệ thống vi tính song hành cùng các điện thoại thông minh là cầu nối trực tiếp và tức khắc giữa những người cùng làng toàn cầu. Một toàn cầu trong làng hóa với truyền thông trực tiếp và tức khắc đã vượt qua các rào cản kiểm duyệt hành chính của quốc gia, thì sự kết mạng giữa các cá nhân, tập thể, cộng đồng, hội đoàn, phe phái sẽ tạo ra những sinh hoạt dân chủ sôi nổi, nhưng cùng lúc cũng gây ra những bất an tới từ những thành phần có ý đồ xấu, có toan tính gây tai họa cho nhân loại, cho thế giới.

Nếu toàn cầu hóa tạo thuận lợi cho tự do hợp tác, tự do liên minh giúp nhân loại đi dễ dàng vào hướng hòa bình cùng chung sống không chiến tranh. Nhưng một chính quyền mới có ý thức dân chủ, có nhận thức nhân quyền, thì phải luôn tỉnh thức là chiến tranh vẫn còn, và có thể ngày càng nhiều, với những loại mâu thuẫn mới, xung đột mới gây ra những đại nạn mới, những hiểm họa mới. Với các nguồn cơn tới từ xung đột giữa các quốc gia, với gốc rễ tới từ mâu thuẫn giữa những tôn giáo, mà ta còn phải thấy-cho-thấu là chiến tranh sẽ tới với các lực lượng đạo giáo có chủ thuyết quá khích, cực đoan. Chúng gây ra chiến tranh với tên gọi là thánh chiến, nhưng tâm địa của chúng là quân sự xã hội, công an hóa cộng đồng, với ý đồ là hủy diệt những giá trị phổ quát của nhân loại, đó là văn minh của dân chủ và văn hiến của nhân quyền.

Bọn cực đoan, sẵn sàng quá khích bằng bạo lực để xây dựng một loại bạo quyền mới, trong đó không có nam nữ bình quyền, xã hội bình đẳng mà chúng chỉ muốn thực thi một loại tà quyền mới, nơi mà nhân tính bị vét sạch, nhân lý bị nạo rổng, không còn để bảo vệ nhân phẩm. Nhưng làm sao thoát được các hiểm họa chiến tranh tới từ các lực lượng cực đoan có ý đồ xây dựng cực quyền bằng các loại ý thức hệ quá khích? Câu trả lời vẫn ở trong nội lực làm nên bản lĩnh cùng tầm vóc của:

• Cộng hòa với các định đề phổ quát: tự do, công bằng, bác ái.
• Dân chủ với các định luận phổ thông: đa nguyên, bình đẳng, nhân quyền.

Nhưng vẫn chưa đủ, phải thêm vào định đề cộng hòa, định luận dân chủ ít nhất năm quyết tâm làm nên quyết sách để quốc sách được sống bền vững bằng tuổi thọ dài lâu của con người yêu hòa bình, trọng công lý, quý lẽ phải:

– Quốc sách dài hạn bảo vệ các thế hệ mai hậu có xã hội biết giáo dục dân chúng phải đầu tư cho tuổi trẻ, chính là vốn liếng và sức sống của một dân tộc. Tạo nguyên khí quốc gia bằng cách đào tạo nhân tài như những chủ thể yêu dân tộc, quý giống nòi, thương đất nước, nhưng sẵn sàng đi xa để học rộng, đi nhiều đàng để học nhiều sàng khôn.

– Quốc sách dài hạn đào tạo nhân tài, bằng cuộc chuyển biến toàn diện não bộ để thay đổi não trạng của loại đi du học để kiếm bằng tìm chức, tránh luôn loại đi tha phương chỉ để vinh thân phì gia, mà biến thành quốc sách học mọi người khôn để đủ khôn rồi mau khôn rồi thực sự trưởng thành thật khôn. Tức là khôn đúng và không khôn lỏi, mà ta đã mắt thấy tai nghe qua kinh nghiệm của không những của Tây Âu rồi Bắc Mỹ, mà không quên Bắc Âu (Thụy Điển, Đan Mạch, Phần Lan), và lại càng chú tâm học kỹ hiểu sâu kinh nghiệm của các láng giềng cùng nôi tam giáo đồng nguyên với ta như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Singapour.

– Quốc sách dài hạn về hợp tác toàn quốc với tất cả thành phần trong xã hội với chủ thuyết hợp tác dài lâu thông minh hơn cạnh tranh ngắn hạn. Lập ra liên minh toàn giữa những địa phương vì môi trường, dựng lên những liên hiệp với các vùng cao, vùng xa vì môi sinh. Từ đó đưa khoa học môi trường cùng các kỹ thuật vận dụng năng lượng sách, tái tạo được như năng lượng mặt trời thành một mạng lưới hoàn chỉnh, rồi lần lượt trong quyết tâm loại các công nghiệp bẩn, các nguyên nhân ô nhiễm ra khỏi đất nước.

– Quốc sách dài hạn về hợp tác quốc tế trên bình diện ở mức rộng nhất, thứ nhất là loại ý thức hệ viễn vông, thứ hai là không chỉ thấy thương mại và kinh tế, thứ ba là nhận ra tính đa dạng, đa thể của kẻ xa người gần mà lâu dài là học văn minh của họ để làm giàu cho văn hóa của chính mình, và cụ thể nhất là đưa được những thành quả văn hiến của họ vào nền tảng giáo dục của mình. Luôn lấy hợp tác như chủ sách quốc gia để tìm bạn mới, ngày càng xa về địa dư và luôn có sáng kiến mới về hợp tác với bạn cũ đang gần mình.

Nhận thức vững

Ý thức xa là tri thức thấy sóng to gió lớn để thấu vị thế đầu sóng ngọn gió, nhưng vẫn vững tay chèo, thông minh trong thử thách, thông thái trong thăng trầm, đây là kinh nghiệm dày dạn của các quốc gia yêu văn minh dân chủ, quý văn hiến nhân quyền:

• Giữa nội chiến Nam Bắc của Hoa Kỳ, các chính khách sáng suốt đã gặp nhau và viết lên được Hiến Pháp của đất nước này, như khẳng định những giá trị vĩnh hằng của nhân loại vì nhân phẩm.
• Giữa nội loạn trong đảo điên của đầu thế kỷ XX, các chính khách tỉnh táo của Pháp quốc đã viết được văn bản cho Tuyên ngôn quốc tế nhân quyền, làm nền tảng cho văn minh vì nhân phẩm.
• Giữa thế chiến thứ hai làm nhân loại điêu đứng, các chính khách của Âu Châu đã hợp tác với các chính khách của Hoa Kỳ để lập ra đồ hình vì nhân vị của nhân loại là thành lập Liên Hiệp Quốc ra đời và tồn tại vì hòa bình cho nhân loại.

Không có ý thức xa nếu ý thức này không biết dựa vào nhận thức vững, tới từ bên trong của não bộ tiến bộ vì văn minh biết làm thay đổi não trạng thụ động trong bi quan. Nhưng biến đổi não bộ, thay đổi não trạng ra sao? Bằng cách nào? Bằng cách tự chuyển hóa, tự chuyển biến, trong quá trình mà bạo quyền độc đảng toàn trị hiện nay là ĐSCVN đang mất ăn mất ngủ: đúng! Tự chuyển biến! Tự chuyển hóa! Bằng lý luận làm nên lập luận, bằng giải luận làm nên định luận:

– Ta sẽ không thay đổi được dân tộc, giống nòi, đất nước, nếu ta không tự thay đổi chính não bộ của ta bằng nhân lộ văn minh vì nhân phẩm, luôn tìm cách đi về hướng chân trời hay, đẹp, tốt, lành, có sự thật làm nền cho lẽ phải. Loại bỏ ý thức hệ, rủ bỏ tuyên truyền, và chỉ đi theo ánh sáng văn minh của nhân loại vì nhân quyền.

– Ta sẽ không thay đổi được tha nhân, đồng loại, thế giới, nếu ta không tự chuyển biến chính não bộ của ta bằng nhân lộ văn minh vì nhân tri, vì tiến bộ nhân sinh, vì phát triển nhân trí. Nhận hành trình cao, sâu, xa, rộng của kiến thức để luôn tỉnh thức học người mà vì ta, với ý nguyện của công bằng cùng ý lực của tự do, để loại bỏ bất bình đẳng, khử bỏ bất công.

-Ta sẽ không thay đổi được gia đình, cộng đồng, tập thể, nếu ta không tự chuyển biến chính não bộ của ta bằng cách trừ hoạn bịnh chế độ độc tôn kiểu “con quan thì được làm quan” để bứng ra khỏi não trạng tồi tệ trong tăm tối của loại phản xạ quan hệ-tiền tệ-hậu duệ-đồ đệ; đã tận diệt bao trí tuệ của dân tộc.

Chúng ta chuyển hóa não trạng, chuyển biến não trạng theo hai hướng của phạm trù đạo, chúng ta đã có ít nhất định hướng để thăng hoa trong nhân kiếp:

• Đạo đức hay, đẹp, tốt, lành của tổ tiên Việt đã để lại cho chúng ta từ tiền đồ tới giáo dục, có trong văn minh Việt làm nên văn hiến Việt.
• Đạo lý cao, sâu, xa, rộng của cả một nhân loại biết yêu đa nguyên, quý dân chủ, trọng nhân quyền, đã có mặt và sẽ giúp chúng ta nếu chúng ta muốn học hỏi về nhân quyền biết bảo vệ nhân phẩm. 

Lê Hữu Khóa

Giáo sư Đại học* Giám đốc Ban Cao học châu Á * Giám đốc biên tập Anthropol-Asie * Chủ tịch nhóm Nghiên cứu nhập cư Đông Nam Á * Cố vấn Chương trình chống kỳ thị của UNESCO – Liên Hiệp Quốc * Cố vấn Trung tâm quốc tế giáo khoa Paris * Cố vấn thẩm định giáo dục và nghiên cứu đại học Bourgone-Franche-Comté * Biên tập viên tập chí Hommes&Migrations * Thành viên Hội đồng khoa học bảo tàng lịch sử nhập cư * Hội viên danh dự nhóm Thuyết khác biệt, Học viện nghiên cứu thế giới. Các công trình nghiên cứu Việt Nam học của Lê Hữu Khóa có thể tham khảo qua facebook VÙNG KHẢ LUẬN (trang thầy Khóa).