Sau cuộc bầu cử 2020, đảng Cộng Hòa mất ghế Tổng Thống, và đa số tại Hạ Viện. Tại Thượng Viện thì ngang bằng 50-50 và lá phiếu của Phó Tổng Thống Harris sẽ là quyết định quan trọng.

Chuyện thắng bại trong mùa tranh cử là thường tình nhưng đối với đảng Cộng Hòa thì trầm trọng hơn.

Sự kiện một số Dân Biểu và Thượng Nghị Sĩ (TNS) Cộng Hòa (CH) có thái độ, phản ứng sau biến cố 1/06/2021 cho thấy giới lãnh đạo CH không dám dứt khoát với Trump. Tuy một số lên án hành động của nhóm khủng bố quá khích nhưng đa số theo Trump vì hy vọng sẽ lôi cuốn cảm tình của cử tri ủng hộ Trump mà họ không biết rõ là bao nhiêu trong số 75 triệu lá phiếu ủng hộ Trump trong cuộc bầu cử 2020 đã quay qua chống lại Trump.

Nên nhớ bầu cử Mỹ dựa trên lưỡng đảng, chọn một trong hai và thường là chọn nhân vật ít cái xấu (khuyết điểm) nhưng đa số dân Mỹ chọn theo cảm tính dựa theo ưu tiên cá nhân mỗi người để chọn ứng cử viên hoặc đảng chú trọng đến: thuế, việc làm, phá thai, y tế,  di dân, giáo dục … bất kể đến cá tính của ứng cử viên hay thành tích quá khứ của đảng. Và đó là bắt nguồn của sự khủng khoảng chính trị.

Tuy những lời nói và hành động của Trump đi ngược lại với chủ trương bảo thủ của đảng CH nhưng số người ủng hộ vẫn tin những lời nói láo và xuyên tạc của ông về cuộc bầu cử 2020.

Vì sao vậy?

1. Theo Stuart Stevens, một chiến lược gia (strategist) của đảng CH từ năm 1978, viết trong cuốn sách “it was all a lie: How Republican Party became Donald Trump (xuất bản 2020) thì:

-Tội lỗi của đảng CH là một đảng kỳ thị chủng tộc (Race, the Original Republican sin, chương 1).

-Giá trị gia đình chỉ là bộ mặt bên ngoài chứ không phải là thực chất (Family values, chương 2).

-Những nguyên tắc mơ hồ của đảng CH chỉ là một chuỗi dài giả dối (The Long con, chương 3).

-Liên hiệp miền Nam chỉ là những cồn cát (tàn dư) của cuộc nội chiến (Confederacy Dunes, chương 4).

-Bộ Máy lừa gạt (Machinery of Deception, chương 5) .

-Họ sợ cái gì? (What are they afraid of? chương 6).

-Sự chống đối lòng ái quốc (the Anti American patriots, chương 7).

-Sự chống trả cuối cùng của đế quốc (The Empire’s last stand, chương 8).

-Sự nói láo sẽ kết thúc như thế nào? (How do lies end? chương 9)

Nhưng sự trình bày của Stuart Stevens vẫn chưa đi đến tận gốc rễ của vấn đề nếu chúng ta không theo dõi những chi tiết về hành động, lời nói của các nhân vật của đảng CH sau khi biến cố 1/06/2021 xảy ra và Tổng Thống Biden nhậm chức.

2. Thượng viện

Thượng viện là nơi quy tụ nhân tài của 2 đảng thuộc 50 tiểu bang quy tụ về thủ đô để quyết định các dự luật liên quan đến sinh mệnh nước Mỹ. Với 100 Thượng Nghị Sĩ và 50 Thống Đốc là những ứng cử viên tương lai của Mỹ sau này mà chúng ta thấy trong lịch sử hầu như đa số những ai muốn làm Tổng Thống Mỹ đều phải đi qua chặng đường này. Nhưng khi đảng Cộng Hòa suy thoái như Stevens đã trình bày cho thấy trong những thập niên 90 và sau đó, đảng CH không còn nhân tài để tranh chấp với đảng Dân Chủ, cho dù đảng Dân Chủ cũng chẳng hay hơn gì. Nhưng ít nhất, vì tập họp của đa số dân da màu bị chèn ép quá lâu nên vẫn có thực chất vì phải thỏa mãn yêu cầu của giới nghèo. Trong khi phía CH không những ủng hộ nhà giàu, mà còn giả dối về mặt tôn giáo (chống phá thai, di dân, đồng tình luyến ái…) và chính trị (nợ con cháu, thuế, thương mại, năng lực mới, môi sinh …).

Một khi bạn đã sống giả dối thì sẽ không kéo dài sự giả dối mãi được. Sớm hay muộn, bộ mặt giả dối cũng phải rơi xuống. Đảng CH bất tài từ địa phương nhưng nhờ quân sư vẽ kiểu phân chia quận để đạt đa số đại diện Quốc Hội (tiểu bang cũng như liên bang). Kết quả là nước Mỹ có những tiểu bang tan nát vì các Thống Đốc CH điều hành vô trách nhiệm: Michigan (Gov Synder với biến cố  White Flint), Virginia (Gov Gilmore với car tax), Wisconsin (Gov Scott Walker, nghiệp đoàn), Louisiana (Gov Bob Jindal), Kansas (Gov Brownback), Florida (Gov Desantis).

Hậu quả của Thượng Viện là không thiết tha với nhiệm vụ: từ thời Clinton đã có ý làm luật về y tế. Phe CH phá và bà Clinton phải bỏ dở ý định. Vậy nếu phe CH có ý làm luật y tế thì phải chuẩn bị từ thời Clinton chứ không thể để đến thời Obama rồi phá đám, phản đối mà không đóng góp hay đưa ý kiến cụ thể. Đến khi phe Dân Chủ làm luật 2000 trang thì kêu là không thể đọc hết để quyết định thuận hay chống.

Khi Thượng Viện làm ăn bê bối và Hạ Viện bị nhóm Tea party phá đám mọi dự định của phe CH đa số thì bế tắc chính trị tại thủ đô trở nên “vũng lầy” (Swamp). Trump nhảy ra hứa hẹn xóa bỏ “vũng lầy” và dân Mỹ bị gạt.

TNS McConnell lãnh đạo phe đa số CH là người gian lận khi bác bỏ chuyện bổ nhiệm chánh án Garland, do Tổng Thống Obama để cử, vì cho rằng cận ngày bầu cử (còn 10 tháng) nhưng khi Trump làm tổng thống và chỉ còn 1 tháng trước ngày bầu cử thì McConnell đã  lật ngược và cho phép Thượng Viện chọn chánh án Amy Coney Barrett vào ghế Tối Cao Pháp Viện.

McConnell cố gắng bênh vực Trump cho tới khi biến cố 1/6/2021 xảy ra và phải lên tiếng xác nhận Biden thắng cử. Tuy vậy đa số TNS CH vẫn không muốn Trump bị truy tố lần thứ hai vì xúi giục nổi loạn (insurection) 1/6/2021. Chỉ có vài TNS ra mặt chống hành động của Trump (Romney, Sasse, Murkowski). Sau biến cố 1/6/2021, một số TNS CH đã tuyên bố không tái cử  (Rob Portman, Patrick J. Toomey and Richard M. Burr, Richard Shelby) cho thấy phe CH đã mất khả năng lãnh đạo. Nếu để ý thì thời Bush II đắc cử may mắn qua vụ đếm phiếu Florida nhưng người lãnh đạo (hay nhóm lãnh đạo) vẫn là bất tài và gây ra biến cố 2008 xảy ra. Khi Obama phải gánh việc cứu vãn kinh tế và ra luật y tế (ACA) thì phe CH phá đám bằng cách xuyên tạc luật y tế để giành lại Quốc Hội 2010 nhưng sau hàng chục lần cố gắng loại bỏ luật y tế mà vẫn thất bại vì không đưa ra ý kiến gì có thế thay thế. Đó là vì bất tài hay chỉ vì máu kỳ thị một người Tổng Thống da màu đã làm việc có ích cho dân Mỹ mà hàng chục Tổng Thống (da trắng) đã không làm hay không màng tới?

3. Hạ viện

Với 138 dân biểu ký tên phản đối kết quả bầu cử do cử tri đoàn tường trình trước Quốc Hội ngày 1/6/2021. Một số dân biểu CH (Liz Cheney) quyết định truy tố Trump đã bị đe dọa, chửi bới thậm tệ.

Khi nữ dân biểu Green (CH, Georgia) là người ủng hộ các nhóm quá khích Proud boys, Oath keepers, QAnon … đắc cử và sau khi tuyên thệ đã có những hành động và lời nói gây công phẩn trong Hạ Viện. Khi Hạ Viện quyết định trừng phạt bằng cách tước quyền tham dự các tiểu ban tại Hạ Viện vì lãnh đạo CH là McCathy không dám quyết định trừng phạt Green. Trong cuộc họp kín của đảng CH thì đa số ủng hộ dân biểu Cheney, tiếp tục giữ ngôi thứ 3 trong phe CH tại Hạ Viện nhưng lại vỗ tay ủng hộ (standing ovation) dân biểu Green.

Sự kiện dân biểu Green, Harris, sau ngày 1/6/2021 đã đem súng vào Quốc Hội nói rằng để tự vệ vì Quốc Hội không còn an ninh. Hạ Viện ra luật cấm mang súng nếu không sẽ bị phạt 5K đến 10K. Ngay sau đó dân biểu CH Gohmert và Clyde vi phạm và bị phạt.

Phải chăng phe CH thua bầu cử 2020 nên muốn gây rối để làm phe Dân Chủ mất mặt và như vậy có cớ để giành lại chính quyền 2022? Tại sao không đi vào các vấn đề của đất nước mà cứ chơi trò mạ ly, vu cáo, xuyên tạc và chụp mũ “socialist” hay gây nợ con cháu mà quên đi (move on) dân đang bị đại dịch mà Trump không điều hành nổi để chết hơn 400 ngàn người. Nếu không cứu trợ dân thì ai sẽ sống để lo chuyện nợ? Nếu không bảo vệ Quốc Hội và cơ cấu dân chủ thì nhóm quá khích cầm quyền và nước Mỹ trở thành chư hầu của Nga? Đó mới là chính hiệu Socialist.

4. Truy tố Trump lần thứ hai

Phe Cộng Hòa viện cớ Tổng Thống Biden khi nhậm chức đã kêu gọi đoàn kết (unity) vậy thì hãy bỏ qua (move on) chuyện xảy ra ngày 1/6/2021. Phe CH coi như chuyện nổi loạn, tấn công vào Quốc Hội, biểu tượng của nền dân chủ Hoa Kỳ là chuyện trẻ con, nên bỏ qua. Nhưng phía Dân Chủ, báo chí, các đại học, các công ty kỹ nghệ thương mại… đều cho rằng đây là vấn đề nghiêm trọng, làm rung chuyển nền tảng dân chủ và các cơ chế đã bị phá hoại liên tục dưới thời Trump. Cuộc điều tra của FBI đang kêu gọi dân chúng giúp truy tầm các kẻ tội phạm tấn công Quốc Hội ngày 1/6/2021. Tuy vậy 45 Thượng Nghĩ Sĩ của đảng CH và luật sư biện hộ cho rằng Trump không đáng truy tố vì đã ra đi và làm như vậy là vi phạm hiến pháp.

Phe Dân Chủ cho rằng Trump khi còn tại chức ngày 1/6 đã ra trước đám đông tại Quốc Hội xúi giục bạo động và nếu không truy tố thì sau này sẽ có kẻ tái diễn. Theo nhận định của hơn 140 nhà nghiên cứu Hiến Pháp thì lý luận của luật sư biện hộ cho Trump về quyền tự do ngôn luận không đứng vững.

Nhưng không ai dẫn chứng là cựu thống đốc Michigan, Gov Snyder, bị truy tố (sau khi đã không còn tại chức) vì đã để thành phố White Flint bị ô nhiễm hệ thống cung cấp nước khiến cả thành phố, trường học bị nhiễm độc. Như vậy khi lãnh đạo từ chức hay hết nhiệm kỳ không có nghĩa là hết trách nhiệm qua những việc làm quá khứ.

Cùng lúc đó vòng vây bên ngoài xiết chặt: các nhà mạnh thường quân, công ty, dịch vụ thương mại, truyền thông vẫn thường ủng hộ tài chánh cho Trump và đảng Cộng Hòa nay rút lui, đòi tiền lại hay cắt đứt liên hệ.

Như các bạn biết, tranh cử ở Mỹ mà không có tiền là kể như thua chứ đừng nói tới chính kiến hay chính sách.

Có người lên tiếng cảnh cáo nếu việc truy tố Trump lần 2 nếu không làm tan vỡ nước Mỹ thành từng mảnh thì sự thất bại của nó cũng sẽ đưa lại kết quả như vậy.

5. Hệ thống đảng Cộng Hòa tan vỡ từ cấp tiểu bang

Sau biến cố 1/06/2021 một số TNS, dân biểu Cộng Hòa lên tiếng kết án Trump đã xúi giục bạo loạn hay chấp nhận kết quả của cử tri đoàn là Biden thắng cử. Những người này đã bị đa số đồng viện phản đối cho rằng kết quả bầu cử có nhiều nghi vấn bất thường  (irregularities) tuy rằng không có bằng chứng và sự ủng hộ Trump cho người dân Mỹ thấy là Trump nói “đúng” (bầu cử gian lận).

Do đó một số tiểu bang đã lên tiếng đòi trừng phạt các đại diện dân cử “chống” Trump cũng như xiết luật bầu cử địa phương để ngăn chận dân thiểu số đi bầu.

Phe Cộng Hòa “chống” Trump kêu gọi cử tri hãy xét lại giá trị của đảng Cộng Hòa để thấy rằng phe Trump đã phản bội giá trị lâu đời của đảng để trở thành một giáo phái chính trị (political cult) hay là giáo phái cá nhân (a cult of personality, Trumpism, see PBS). Người phe Trump đòi lập đảng mới (Patriot party). Mà như vậy thì các cuộc bầu cử tương lai sẽ thua phe Dân Chủ vì CH bị chia phiếu.

Tại Virginia, TNS CH  Amanda Chase (tiểu bang) đã bị kiểm điểm (censure) vì ủng hộ Trump và tham dự cuộc tranh cử thống đốc VA 2021 sẽ là thử thách cho nhóm ủng hộ Trump trong đảng CH.

Tại  Arizona, dân biểu Bolick (tiểu bang) đưa ra dự luật cho phép Quốc Hội tiểu bang quyết định kết quả bầu cử tổng thống nếu không đồng ý với kết quả do bộ trưởng tiểu bang (secretary of state) xác nhận qua cử tri đoàn.

Tại Pennsylvania, Thượng Viện Cộng Hòa đã từ chối chấp nhận ứng cử viên Brewster của Đảng Dân Chủ thắng cử 2020 và được tòa án xác nhận (sau khi phe CH kiện ra tòa và thua).

Trong khi đó hạ tầng cơ sở (rank and files) cũng bị phân hóa vì biến cố 1/6/2021 đã đưa đến rạn nứt giữa phe chống và ủng hộ Trump như tại Pennsylvania, Colorado… một số đã bỏ đảng để trở thành cử tri độc lập hay Dân Chủ.

Khi Đảng Cộng Hòa Suy Thoái (P2)

Trần Công Lân

Tháng 2 năm 2021 (Việt lịch 4900)