Hình ảnh có tinh thần tự chủ

Thí dụ 1: Bạn là người trẻ yêu nước. Bạn ra nước ngoài vào thời điểm 1980 và bạn muốn trở về nước đấu tranh chống lại chế độ cộng sản tại Việt Nam. Phong trào kháng chiến của mặt trận Hoàng Cơ Minh tạo ra một làn sóng yêu nước mà những người thanh niên sẽ không ngần ngại tham gia. Tuy nhiên bạn không bị số đông dẫn dắt. Bạn tự đặt câu hỏi và nghi ngờ về những trận đánh được đăng trên báo Kháng Chiến vào thời điểm đó. Bạn cho rằng những tin tức đó chỉ để tuyên truyền, không có thật. Bạn cho rằng mặt trận kháng chiến Hoàng Cơ Minh vẫn dùng xảo thuật của cộng sản là nói dối, nói những điều không có để gạt người dân. Từ đó bạn không tham gia vào tổ chức mặt trận để về VN thực hiện lòng yêu nước của bạn. Đây chính là sự tự chủ, quan sát, đặt câu hỏi để nhìn đúng bản chất của sự thật và chọn quyết định theo tinh thần tôn trọng sự thật. Yêu nước không có nghĩa là cho bạn cái quyền nói dối để gạt người dân. Yêu nước ngoài tấm lòng hy sinh bạn cần phải có cái đầu biết suy nghĩ, có một nhân cách, nhân phẩm tôn trọng sự thật. Không có sự suy nghĩ, nhân cách, nhân phẩm thì hành động yêu nước chỉ là phá hoại.

Thí dụ 2: Bạn sinh hoạt trong một tổ chức và người lãnh đạo đề nghị bạn vào trong một ban biên tập. Bạn biết mình không có khả năng viết lách, bạn từ chối. Và khi bạn thấy người lãnh đạo không tôn trọng bạn mà chỉ sử dụng bạn cho mục đích cá nhân của người lãnh đạo dưới danh nghĩa vì một nước Việt tương lai thì bạn rút ra khỏi sinh hoạt đó bởi bạn không muốn lòng quan tâm về VN của bạn bị người khác lợi dụng. Tự chủ là phải biết rõ được khả năng của chính mình để sẵn sàng từ chối những việc mà khả năng mình không có hoặc yếu kém. Tự chủ là biết quan sát người lãnh đạo để xem họ có thực sự tôn trọng người khác trong sinh hoạt hay chỉ dùng người khác như “tướng” dùng lính cho quyền lợi riêng tư của “tướng”. Tự chủ là sẵn sàng dứt bỏ những sinh hoạt mang tính giả dối, bề ngoài chứ không phải bám với nhau để lợi dụng nhau.

Thí dụ 3: Người sáng lập và cũng là chủ tịch một tổ chức thiện nguyện mời bạn giữ chức vụ tài chính để thay thế một cá nhân từ chức. Bạn chấp nhận làm chuyện trên nhưng đúng một năm trời, bạn thấy rằng bạn chỉ là bù nhìn trong việc giữ tài chính. Với cái chức vụ Treasury, bạn có trách nhiệm với sở thuế để chứng minh sự chi thu ra sao, có giấy tờ cho những chi thu đó. Tuy nhiên trong vòng một năm trời đó, vị chủ tịch chỉ thông báo cho bạn con số thu vào bao nhiêu, chi ra bao nhiêu. Bạn hoàn toàn mù tịt về những khoản thu vào từ đâu và chi ra cho cái gì. Tất cả những khoản đó ông chủ tịch giữ hết và chi như thế nào ông chủ tịch quyết định, không hỏi ý kiến ban quản trị (board of directors) của tổ chức thiện nguyện. Thế là một năm sau, bạn thông báo rút ra khỏi tổ chức đó. Tinh thần tự chủ đưa bạn đến quyết định chấp nhận làm nhiệm vụ giữ tài chính để xem xét cách ứng xử của người chủ tịch tổ chức ra sao. Và sau khi biết rằng bạn chỉ là bù nhìn cho đúng thủ tục của sở thuế, bạn xin rút ra khỏi tổ chức thiện nguyện trên. Tinh thần tự chủ cho bạn nhận định là không thể cắm đầu làm việc chỉ bởi vì cái tổ chức có mục tiêu thiện nguyện nhưng lối ứng xử không rõ ràng là cho thiện nguyện hay cho cá nhân; khi mà những chi thu đều do một người quyết định, không tham khảo với ban quản trị. Tinh thần tự chủ cho bạn quyết định phải thật lòng với người khác, sẵn sàng làm việc chung với người khác để đón nhận sự thật lòng từ phía bên kia. Nhưng khi bạn phát hiện phía bên kia lợi dùng lòng thật của bạn thì bạn đành chia tay mà không viện cớ vì thiếu người nên sẵn sàng làm việc với người không tôn trọng, không thật lòng và bao che những cái sai trái.

Thí dụ 4: Bạn làm công việc quản trị tài chính cho công ty. Bạn thấy nhiệm vụ của bạn có thể bị hiểu lầm về chuyện minh bạch bởi bạn vừa ký chi phiếu, vừa chấp nhận cho chuyện chi tiêu. Bạn muốn tránh tình trạng hiểu lầm và dễ bị lạm dụng tài chính, bạn đề nghị công ty phân chia hai công việc này cho hai người khác nhau để tạo sự minh bạch và kiểm soát nhằm giảm cơ hội biển thủ tiền bạc của công ty. Nếu công ty không thực hiện việc đề nghị của bạn, bạn đề nghị phải có hai người đồng ý chấp nhận chi tiêu còn nếu không thì bạn xin chuyển đổi vị trí khác bởi đối với bạn sự minh bạch là quan trọng và bạn quan tâm đến công việc của công ty. Đây chính là tinh thần tự chủ để tránh bản thân của cá nhân bị Ma tiền xâm nhập khi mà cơ hội biển thủ tiền bạc có thể xảy ra dễ dàng bởi người ký chi phiếu và người chấp nhận chi tiêu chỉ là một người duy nhất. Bạn hiểu rõ bạn chỉ là con người vẫn còn Tham-Sân-Si cho nên bạn phải tìm đủ mọi phương pháp để tránh Tham-Sân-Si đó biến bạn trở thành nô lệ cho bản thân thay vì mình làm chủ bản thân mình.

Kết luận

Qua những thí dụ bên trên cho chúng ta thấy rằng tự chủ quan trọng là ở sự quan sát, phân tích và dùng tri thức của chính mình để đi đến một quyết định đúng trong việc đối xử với nhau trong một tinh thần tôn trọng lẫn nhau vì mục đích phục vụ xã hội tốt hơn.

Để có một con người tự chủ cho một Việt Nam tương lai, giáo dục đóng một vai trò quan trọng để dạy những người trẻ tinh thần trách nhiệm đối với chính mình và xã hội; tinh thần tự chủ ở ngay chính bản thân của mình mà không bị ngoại cảnh áp đảo tính tự chủ đó. Tự chủ phải dựa vào Duy Nhân Cương Thường để hướng dẫn sự tự chủ giữ tính khách quan chứ không chủ quan.

Lý Đông A quan niệm “giáo dục là khởi điểm và chung điểm của chính trị”. Có nghĩa là giáo dục phải khởi đầu cho mọi vấn đề và cái giáo dục đó sẽ đóng góp vào việc chính trị theo nghĩa thiết kế và chấp hành nhân sinh chứ không phải chính trị theo nghĩa tranh giành quyền lãnh đạo, ăn trên ngồi trước. Không có một con người tự chủ thì khi có quyền lãnh đạo sẽ dễ bị ma quyền quyến rũ và từ đó tạo ra độc tài mà hình ảnh ông Trump trong kỳ bầu cử năm 2020 là thí dụ điển hình để chứng minh ma quyền điều khiển ông Trump như thế nào trong khoảng thời gian sau bầu cử. Tuy rằng bản chất độc tài của ông Trump không thành công nhưng nó chứng minh tính tự chủ rất quan trọng ở mỗi con người để tránh ba con ma: ma quyền, ma tiền, ma dâm điều khiển bản thân của mỗi người mà họ hoàn toàn không biết.

Vũ Hoàng Anh Bốn Phương

Tháng 2 năm 2021 (Việt lịch 4900)