Nói về máy bay thì thực ra chẳng có gì đáng nói. Nhưng nói về máy bay, đặc biệt loại máy bay chuyên chở người đi từ quốc gia này đến quốc gia khác thì không thể nào quên chiếc máy bay Concorde của Pháp và Anh. Có thể nói rằng đây là loại máy bay dân sự bay lẹ nhất thế giới và đến giờ phút này, loại máy bay này đã ngưng hoạt động và đang nằm ở những viện bảo tàng.
Chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu tiểu sử của chiếc máy bay này và phải chẳng đây là chiếc máy bay duy nhất — bay với vận tốc kỷ luật của hàng không dân sự thế giới?
Máy bay concorde do Pháp và Anh cùng nhau hợp tác, sản xuất loại máy bay dân sự này. Tổng cộng gồm có 20 chiếc được sản xuất. Máy bay được bay thử vào năm 1969 và bắt đầu phục vụ khách hàng vào năm 1972 cho đến năm 2003 thì loại máy bay này được về hưu, sau khi chiếc Concorde tại Pháp bị tại nạn vào năm 2000. Một lý do khác mà máy bay concorde về hưu vì hãng máy bay Airbus không còn muốn bảo trì loại máy bay này, và lý do thứ hai có lẽ là máy bay này không tạo ra lợi nhuận cho những chuyến bay.
Vào khoảng thập niên 1950, Anh, Pháp, Mỹ và Nga dự định sản xuất là một loại máy bay với vận tốc đi nhanh hơn tiếng động hay còn gọi là supersonic. Có nghĩa là khi máy bay đi qua rồi thì quý vị mới nghe tiếng của máy bay. Chính quyền Anh và Pháp bỏ tiền ra để cho hãng máy bay của Anh và Pháp đưa ra một kiểu mẫu có thể thực hiện được. Anh chủ trương chế tạo máy bay đi xuyên biển từ Anh qua Mỹ với số 100 ghế ngồi. Trong khi đó thì Pháp chủ trương sản xuất loại máy bay tầm ngắn, không to lớn.
Đến đầu năm của thập niên 1960, hãng máy bay của Anh thực hiện sản xuất loại máy bay này nhưng số tiền để bỏ vào chế tạo chiếc máy bay này quá lớn, cho nên Anh kêu gọi sự hợp tác của các quốc gia khác nhưng chỉ có Pháp đồng ý trong sự hợp tác này — qua hiệp định của hai nước, chứ không phải qua hợp đồng thương mại. Dự tính đầu tiên là sẽ sản xuất loại máy bay đi đường dài và loại máy bay đi đường ngắn. Tuy nhiên, những khách hàng (các hãng máy bay dân sự lúc bấy giờ) không muốn mua loại bay đường ngắn, cho nên cuối cùng thì công ty Pháp và Anh quyết định sản xuất máy bay đi đường dài.
Ba khách hàng đầu tiên đặt hàng cho loại máy bay này là hãng máy bay Pan America của Mỹ, hãng máy bay British Oversea của Anh, và hãng máy bay Air France của Pháp. Mỗi hãng sẽ có sáu chiếc máy bay concorde. Những hãng máy bay khác của các quốc gia trên thế giới cũng đặt hàng mua loại máy bay này.
Máy bay được chọn tên Pháp là Concorde và tiếng Anh gọi là Concord. Hai chữ hơi giống nhau ngoại trừ tiếng Pháp có thêm chữ E. Nghĩa của hai chữ này có cùng một nghĩa đó là đồng ý, hoặc hòa hợp.
Tháng 2 năm 1965, hai chiếc máy bay đầu tiên được bắt đầu sản xuất. Một chiếc làm tại Pháp và một chiếc làm tại Anh. Chiếc Concorde làm tại Pháp bay thử vào ngày 2 tháng 3 năm 1969 và chiếc concorde làm tại Anh bay thử vào ngày 9 tháng 4 năm 1969. Có thể nói rằng, cả hai quốc gia Pháp và Anh đã cùng nhau sản xuất máy bay thuộc loại supersonic đầu tiên cho dân sự và bay thử cách nhau hơn một tháng. Đây là một điều hãnh diện cho người dân của hai nước này.
Hai chiếc máy bay đầu tiên này được triễn lãm trong airshow tại Pháp vào ngày 7 và 8 của tháng 6 năm 1969. Chiếc máy bay do Pháp chế tạo bắt đầu chuyến bay chở hành khách xuyên qua biển Đại Tây Dương hay còn gọi là Atlantic vào ngày 4 tháng 9 năm 1971 và máy bay do Anh chế tạo cũng thực hiện chuyến bay trong vùng Trung Đông và Far East. Chiếc Concorde do Anh chế tạo bay qua Mỹ và đáp xuống phi trường Dallas — Fort Worth vào ngày khai trương phi trường này vào năm 1973.
Mặc dù ngay từ lúc đầu, nhiều hãng máy bay trên thế giới muốn mua loại máy bay concorde này. Tuy nhiên, sau khi máy bay này được sản xuất và một tai nạn do loại máy bay supersonic của Nga, đang cạnh trạnh với Anh và Pháp trên lãnh vực này, chiếc Tupolev TU 144 bị rớt trong cuộc bay triễn lãm airshow tại Pháp, đã làm cho các hãng máy bay xóa bỏ hợp đồng mua chiếc Concorde này. Có thể nói rằng, thời điểm của năm 1973, có ba quốc gia chế tạo máy bay dân sự loại supersonic gồm có Anh, Pháp, và Nga.
Tại nạn của chiếc máy bay supersonic của Nga tạo một cú shock của các hãng máy bay, đồng thời dư luận quan tâm đến vấn đề môi trường do loại máy bay này gây ra, tiếng động quá lớn mỗi khi máy bay lên và đáp xuống đã là lý do chính mà các hãng máy bay trên thế giới xóa bỏ hợp đồng mua. Một lý do khác đã khiến các hãng máy bay hủy bỏ hợp đồng bởi do giá thành của chiếc máy bay này gia tăng gấp sáu lần so với dự định từ ban đầu. Chiếc Concorde trị giá 23 triệu bảng Anh vào năm 1977, nếu tính giá thị trường của năm 2015 thì khoảng 121 triệu bảng Anh. Đến năm 1976 chỉ có bốn nước đồng ý mua loại máy bay concorde này là Anh, Pháp, Trung Hoa và Iran. Nhưng cuối cùng chỉ có hãng máy bay của Anh và Pháp mua loại máy bay Concorde này thôi. Thực ra 23 triệu bảng Anh lúc bấy giờ có lẽ rất là cao giá đối với các hãng báy bay thời đó, bởi phương tiện hàng không thời bấy giờ có thể không nhiều như hiện nay. Chiếc Boeing mới nhất là chiếc 787 dreamliner giá khoảng 206 đến 243 triệu theo giá biểu của hãng Boeing đưa ra, giá này cũng tương đương với 121 triệu bảng Anh. Lý do cuối cùng làm cho các hãng máy bay hủy bỏ hợp đồng mua chiếc Concorde bởi cuộc khủng hoảng dầu hoả của thế giới vào năm 1973, đưa đến quyết định hãng máy bay không muốn mua loại máy bay tốn quá nhiều xăng.
Sự tốn xăng như thế nào nếu chiếc Concorde so sánh với chiếc boeing 707 và 747 thời bấy giờ? Một gallon xăng của chiếc Concorde chạy được 15.8 miles cho mỗi hành khách. Trong khi đó một gallon xăng chiếc 707 được 33.3 miles cho mỗi hành khách và chiếc 747 được 46.4 miles cho mỗi hành khách. Đây là sự so sánh tổng số người trên máy bay chia ra với số xăng mà máy bay phải sử dụng để chuyên chở khách hàng trên cùng một tuyến đường. Sự so sánh này thực ra không công bằng. Bởi chiếc Boeing 707 và 747 chở nhiều hành khách so với chiếc Concorde. Chưa kể thời gian bay lâu hơn chiếc Concorde.
Tại Mỹ trong khoảng thời gian đó có dự định sản xuất loại máy bay có tên là Boeing 2707 với số ghế là 300 hành khách. Tuy nhiên, qua những than phiền về tiếng động quá to của loại máy bay supersonic này, nhà sản xuất máy bay của Mỹ đã loại bỏ kế hoạch chế tạo loại máy bay supersonic với cái tên Boeing 2707 sau khi đã bỏ ra một tỷ bạc trong việc nghiên cứu. Các quốc gia như Mỹ, Ấn Độ và Mã Lai cấm không cho Concorde đi qua không phận của mình bởi tiếng động quá to do supersonic tạo ra. Tuy nhiên sự cấm đoán này từ từ được nới lõng. Tại Mỹ, máy bay Concorde đi từ New York qua bên Pháp và Anh.
Những điểm đặc biệt của chiếc máy bay Concorde
Máy bay bình thường chỉ bay ở cao độ 35-40 ngàn feet trong khi đó chiếc Concorde bay ở cao độ 56-60 ngàn feet.
Từ New York qua Paris chiếc Concorde bay dưới 3 tiếng rưởi ở vận tốc là 1334 miles một giờ. Hơn gấp đôi với loại máy bay bình thường. Máy bay bình thường bay từ New York qua Paris mất khoảng 8 tiếng với vận tốc khoảng trên trên 500 miles một giờ.
Thân của máy bay Concorde được làm bằng nhôm và máy bay này có thể bay được 45 ngàn giờ bay.
Do sức mạnh của supersonic, ở phía trong máy bay sẽ tạo ra một sức nóng khá cao mà từ cửa sổ đến những panel trong máy bay có độ nóng rất ấm như một chén cơm nóng đem ra mà chúng ta đưa tay sờ dưới chén cơm sau mỗi lần bay và đáp xuống. Để giải quyết chuyện nóng trong máy bay, các kỹ sư sử dụng một hệ thống điện tử gọi là heat sink để đưa cái nóng của máy bay đi ra ngoài và tạo một không khí thoải máy trong máy bay.
Bởi do sức mạnh supersonic, sự cạ sát giữa không khí và máy bay sẽ tạo ra sức nóng, chính vì thế mà phía ngoài của máy bay được sơn một loại sơn đặc biệt để tránh thân của máy bay bị quá nóng. Loại sơn này làm giảm sức nóng bên ngoài thân của máy bay xuống từ 6 đến 11 độ C.
Do độ cao của máy bay khi bay supersonic, càng lên cao thì chất phóng xạ càng nhiều cho nên lúc đầu mọi người quan tâm đến chuyện chất phóng xạ này làm ung thư da. Để bảo đảm sự lo lắng của hành khách, máy bay Concorde được gắng một hệ thống để đo lường số lượng phóng xạ bên trong máy bay khi máy bay lên cao để bay supersonic. Nếu độ phóng xạ cao thì máy bay concorde sẽ bay xuống dưới 47 ngàn feet. Tuy nhiên, vì thời gian ở trên máy bay ngắn hơn loại máy bay thường, chất phóng xạ trong máy bay thường và chiếc Concorde này đều bằng nhau, không ảnh hưởng đến sức khỏe của hành khách.
Cửa sổ máy bay của chiếc Concorde rất nhỏ so với cửa sổ của máy bay thường bởi vì càng lên cao thì không khí bị loãng và khi áp lực của không khí bị lên xuống bất thường sẽ tạo ra sự nguy hiểm cho khách hàng. Chính vì thế mà cửa sổ của chiếc máy bay concorde rất nhỏ để tránh tình trạng máy bay rơi vào chuyện thay đổi áp lực của không khí quá nhanh, tạo ảnh hưởng đến sức khoẻ của mọi người trong máy bay.
Với độ cao 56 ngàn feet, chẳng có một chiếc máy bay dân sự nào bay ở độ cao trên, chính vì thế, tuyến đường bay của máy bay xuyên qua Đại Tây Dương được cố định. Trong khi đó tuyến đường bay của những chiếc máy bay bình thường phải thay đổi mỗi ngày tùy theo thời tiết.
Đầu của máy bay concorde dài hơn đầu của máy bay thường, cho nên khi bay lên, đáp xuống — đầu máy bay sẽ được quay xuống giống như con mõ ó để phi công thấy rõ đường bay. Nhưng khi chiếc concorde trên không gian thì đầu của máy bay sẽ được đưa thẳng ra để có thể thực hiện chuyến bay supersonic. Đầu của máy bay concorde có thể chịu được sức nóng 260 độ F hoặc 127 độ C
Bên trong máy bay có bốn hàng ghế. Số hành khách trên máy bay từ 92 đến 120 người. Chuyến bay từ London qua bên New York vào ngày 7 tháng 2 năm 1996 mất 2 tiếng 52 phút 59 giây. Trung bình máy bay concorde bay từ Âu Châu sang New York mất dưới ba tiếng rưởi. Tùy theo supersonic sử dụng bao lâu và càng bay cao với supersonic thì thời gian đi sẽ ngắn hơn.
Chiếc Concorde được về hưu và triễn lãm ở Seattle bay từ New York qua Seattle mất 3 tiếng 55 phút 12 giây. Ngày 12 và 13 tháng 10 năm 1992, để kỷ niệm 500 năm ngày Columbus tìm được Bắc Mỹ, máy bay Concorde của Pháp bay vòng quanh trái đất với 32 tiếng 49 phút 3 giây gồm cả thời gian ngừng 6 địa điểm để đổ xăng là Santo Domingo, Acapulco, Honolulu, Guam, Bangkok và Bahrain.
Ngày 15 và 16 tháng 8 năm 1995, một lần nữa máy bay Concorde của Pháp bay vòng quanh thế giới mà địa điểm khởi hành tại New York với thời gian là 31 tiếng 27 phút 49 giây với sáu trạm ngừng để đổ xăng là Toulouse, Dubai, Bangkok, Guam, Honolulu và Acapulco.
Dĩ nhiên sẽ có người thắc mắc giá vé là bao nhiêu? Cũng giống như các hãng máy bay, giá vé bán không giống nhau. Chỉ có hai quốc gia có chiếc máy bay Concorde và giá vé của hai quốc gia này đều không khác biệt lắm, bởi đây là chiếc máy bay supersonic duy nhất được sử dụng trong dân sự. Giá trung bình khoảng 10 ngàn bay từ London qua New York hay từ Paris đi qua New York. Giá này là giá của chuyến đi và về.
Vũ Hoàng Anh Bốn Phương
Tháng 11 năm 2015
Dallas, TX
Ngàn Lau 