Bạn thân
Tháng 10 năm 2021, báo mạng và đài Fox nói về chuyện bà Thượng Nghĩ Sĩ ở tiểu bang Illinois, bà Tammy Duckworth, không trả thuế bất động sản nhà từ năm 2015 cho đến nay. Căn nhà bà Tammy trị giá 250 ngàn và số tiền thuế trong khoảng thời gian đó là 42 ngàn.
Số tiền làm ở Thượng Nghị Viện của bà 174 ngàn một năm. Cộng với số tiền nhận từ quyển sách của bà viết thì số tiền lương và tiền sách là khoảng 300 ngàn một năm cho năm 2019 và 2020. Bài báo không nói là chồng bà Tammy đi làm lương bao nhiêu và nếu có thì số tiền làm ra của hai người chắc phải trên 300 ngàn. Với số lương này được xếp vào loại upper middle class.
Hai câu hỏi đặt ra là tại sao với số lương cao như thế mà vợ chồng bà Tammy không trả thuế tiền nhà? Và phải chăng luật thuế công bằng cho những người có đồng lương cao?
Về câu hỏi thứ nhất thì ở các tiểu bang có luật thuế nhà giúp đỡ những người trên 65 tuổi hoặc bị tàn tật trong lúc phục vụ trong quân đội. Bà Tammy chỉ có 53 tuổi nhưng vì bà bị tàn tật 70% trong lúc phục vụ trong quân đội nên bà được hưởng phúc lợi là không đóng thuế tiền nhà nếu căn nhà đó là nơi cư trú chính thức của bà. Cho nên chuyện không đóng thuế tiền nhà bởi bà đạt được những điều kiện mà luật cho phép.
Câu hỏi đặt ra là chuyện này có công bằng hay không? Câu hỏi này có hai góc nhìn hoàn toàn khác nhau. Nếu nhìn góc nhìn là cựu quân nhân, hy sinh thân thể để bảo vệ quốc gia và bị tàn tật 70% thì chuyện được giúp đỡ trong cuộc sống như giảm hoặc không phải đóng thuế tiền nhà là chuyện rất là hợp lý, không ai bàn cãi bởi đó là luật bù đáp lại sự hy sinh của người cựu quân nhân. Tuy nhiên, nếu ở góc nhìn thuế — đánh càng cao ở những người có khả năng đóng thì với đồng lương của bà Tammy, quá cao để được hưởng phần lợi ích không phải đóng thuế nhà này.
Luật của các tiểu bang dành cho cựu quân nhân bị tàn tật 70% trong lúc tại ngũ hoàn toàn không đặt vấn đề lợi tức cho nên dù đồng lương bà Tammy cao, bà không phải trả tiền thuế nhà. Không công bằng nhưng đó là thực tế bởi người làm luật không nghĩ đến điều kiện nào, ngoài chuyện bị tàn tật 70%. Có nhiều người tàn tật trên 70% nhưng vẫn có đồng lương thu vào rất cao. Mà thuế, nếu theo đúng luật thường tình thì ai làm lương cao có khả năng đóng thuế hơn bởi sẽ không ảnh hưởng đến cuộc sống của họ.
Những người muốn đóng thuế thấp lý luận là tôi làm lương cao nên đi xe xịn, mua căn nhà cả triệu thì chi phí tôi cao cho nên thuế của tôi cũng nên giảm bởi có chi phí cao. Đây chỉ là ngụy biện. Bạn chọn mua căn nhà 1 triệu thay vì căn nhà 200 ngàn đó là sự lựa chọn và sự lựa chọn đó không dính dáng gì đến tiền thuế dựa vào đồng lương của chính bạn. Một gia đình với hai đứa con ở một căn nhà rộng 2000 sqft là đủ rồi. Bạn chọn căn nhà 5000 hay 10000 sqft là sự lựa chọn của bạn và không vì sự lựa chọn đó bạn đòi hỏi tiền thuế của bạn đóng ít hơn trong khi đồng lương của bạn cao hơn đồng lương của số đông trong xã hội.
Thông thường những người ở trong quân đội, đồng lương không cao lắm. Cho nên khi giải ngũ mà bị tàn tật, hưởng tiền tàn tật từ quân đội, số tiền không nhiều lắm cho nên luật nhà cửa cho họ cái quyền lợi không phải đóng thuế là sự hợp lý. Nhưng sự hợp lý này trở thành vô lý đối với những người có đồng lương cao như cô Tammy này. Có thể số người bị tàn tật trong quân đội không có lương cao nên luật không hề đem lợi tức vào để cân nhắc cái quyền lợi không phải trả thuế nhà. Hay luật thuế ở Mỹ phục vụ người giàu mà đã có bài viết vạch ra những kẻ hở của luật thuế tiểu bang lẫn liên bang để phục vụ người giàu thay vì tạo sự công bằng trong luật thuế.
Dưới cơ chế tư bản thì luật là do những người có tiền làm ra luật. Cho nên để thay đổi luật, đặc biệt là đánh thuế cao với những người, những công ty có khả năng trả thuế xem ra khó xảy ra ở Mỹ trong tình trạng đảng tranh ở cao điểm mà hai đảng không còn hợp tác cho lợi ích chung của đất nước.
Câu chuyện của bà Tammy với đồng lương cao mà không đóng thuế nhà chỉ là một trong nhiều câu chuyện mà giới giàu đóng thuế rất thấp so với người nghèo. Cả những người triệu phú như một cựu ông tổng thống Mỹ, chỉ đóng thuế 750 đô la một năm, so với người công nhân làm lương 30 ngàn một năm đóng cao hơn ông tỷ phú tổng thống này. Chưa kể ông này ra luật giảm thuế mà phần trăm cho người giàu cao hơn phần trăm cho người nghèo. Vậy thì luật thuế ở Mỹ là để phục vụ giới giàu có thật — chứ không phải chuyện nói đùa. Mà để có luật thuế công bằng, ai lương cao thì phải trả thuế cao xem ra khó mà xảy ra trên đất Mỹ bởi người giàu sẵn sàng bỏ tiền ra vận động để chống lại luật gia tăng thuế cho họ và phần trăm họ thắng rất cao bởi họ có tiền.
Trần Thị Lan Anh
Tháng 10 năm 2021 (Việt lịch 4900)