Mấy tháng gần đây, cơ quan kiểm soát và phòng bệnh của Hoa Kỳ bắt đầu qua tâm đến loại muỗi Aedes Aegypti (tạm dịch là muỗi Zika).

Đây là loại muỗi được phát hiện vào năm 1947 tại khu rừng Zika bên nước Uganda (Phi Châu). Loại muỗi này khi cắn người phụ nữ mang thai thì đứa bé sinh ra đầu sẽ nhỏ và bộ óc không phát triển bình thường, hệ thống thần kinh sẽ bị bất bình thường. Con vi khuẩn Zika này không ai quan tâm đến, cũng giống như vi khuẩn Ebola, cho đến khi con vi khuẩn này vào đất nước Brazil thuộc vùng Nam Mỹ và bây giờ đã lan đến các nước Châu Mỹ La Tinh và đang xâm nhập vào Hoa Kỳ.

Là một đất nước nhiều nợ nhưng giàu có, Hoa Kỳ phải bỏ tiền ra để nghiên cứu và tìm hiểu thêm về con vi khuẩn này để có thuốc chính ngừa trong tương lai cũng như phòng ngừa con muỗi độc hại này. Hoa Kỳ cũng có một chương trình để theo dõi những phụ nữ có thai đang có vi khuẩn Zika trong người.

Con vi khuẩn Zika này không những truyền qua người bằng muỗi Zika cắn mà con vi khuẩn này có thể truyền cho người khác qua hình thức ái ân nam-nữ khi một trong hai người đã mang con vi khuẩn này.   Tại Puerto Rico, một địa phận của Mỹ với hơn 3 triệu người thì 20% số người mang con Zika này trong người. Các nhà khoa học của Mỹ vẫn chưa hiểu rõ con vi khuẩn này như thế nào, có thực sự là con vi khuẩn này làm cho đứa trẻ sinh ra hệ thần kinh bất bình thường hay đầu nhỏ hay không, hay vì một lý do khác. Bởi có những phụ nữ có vi khuẩn Zika trong người nhưng sinh con ra vẫn bình thường.

Để ứng phó với căn bệnh Zika này, ông Obama đề trình lên Quốc Hội Hoa Kỳ vào tháng 2, 2016, với số tiền là 1.9 tỷ để ngăn ngừa và tìm hiểu thêm con vi khuẩn Zika này. Đến giờ phút này, Quốc Hội Hoa Kỳ đưa ra hai con số tiền khác nhau cho chi phí ứng phó với vi khuẩn Zika này.

Muỗi truyền rất nhiều bệnh cho người. Từ sốt rét đến west nile, đến zika. Các loại thuốc trừ muỗi đã không còn hữu hiệu bởi muỗi cũng biến dạng để chống lại các thuốc mà người xử dụng.  Các nhà khoa học đang tìm cách sửa đổi Gen (di truyền) của muỗi với hai mục đích từ hai góc nhìn khoa học khác nhau.

Nhóm thứ nhất là tạo ra một con muỗi đực, khi làm tình với con muỗi cái thì con muỗi cái chỉ sản sinh ra muỗi đực mà thôi. Nếu tiếp tục như thế thì sẽ chẳng còn con muỗi nào cắn người (chỉ có muỗi cái hút máu người thôi).  Đây là ý kiến của nhóm khoa học gia nghiên cứu về Genetic của trường Imperial College. Câu hỏi được đặt ra là Con Người có quyền để diệt chủng một động vật khác mà động vật này là muỗi? Ảnh hưởng của hệ sinh thái ra sao khi mà muỗi là thức ăn của ếch, nhái, dơi.  Nếu không có muỗi cái nữa thì khi những con muỗi đực lớn lên và chết thì chẳng còn con muỗi nào trên thế giới này. Những người ủng hộ giải pháp này cho rằng ảnh hưởng hệ sinh thái rất nhỏ bởi dân ở thành phố đâu có nhiều chỗ cho ếch, nhái, và dơi sống thành ra nếu diệt hết muỗi ở thành phố thì chẳng ảnh hưởng đến động vật nào.

Một nhóm khoa học gia khác nhìn vấn đề ở khía cạnh bảo tồn hệ sinh thái. Thay vì giết muỗi thì làm sao sửa đổi tính di truyền của muỗi để chúng không thể truyền bệnh đến những người khác. Có nghĩa là Con Người cướp đi quyền truyền bệnh của muỗi và như thế muỗi vẫn sống với người nhưng không làm hại người khi cắn người.  Nhóm này thuộc trường đại học ở Irvine (University of California, Irvine).  Nhóm khoa học gia này và nhóm thứ nhất được nhận tài chính của tổ chức Bill & Melinda Gates Foundation để tìm hiểu về hai khả năng phòng trị những loại muỗi gây bệnh cho người.

Đất nước Brazil có khoảng 1.5 triệu người mang con vi khuẩn Zika. Để chống lại con muỗi này, Brazil đã phối hợp với công ty Oxitec ở Anh Quốc thay đổi gen con muỗi đực để khi làm tình với con muỗi cái, những con muỗi sinh ra sẽ chết trước khi trưởng thành.  Tại thành phố Piracicaba, công ty Oxitec đã đưa vào 44 triệu con muỗi đực vào tháng 4 năm 2015 đã và làm giảm con số muỗi Zika đến 82%. Tuy nhiên vì đây là muỗi đã được thay đổi gen cho nên sau khi báo chí của Brazil đặt vấn đề thì chương trình này bị đình chỉ do sự chống đối của quần chúng.

Tại tiểu bang Florida ở Key West chuẩn bị hợp đồng với công ty Oxitec thì bị chống đối vì mọi người vẫn không biết con muỗi đực được thay đổi gen này sẽ tạo sự nguy hiểm đối với hệ sinh thái và con người ra sao. Tuy nhiên kỷ thuật của Oxitec vẫn không được giải quyết lâu dài mà vẫn phải tiếp tục đưa muỗi đực vào môi trường mỗi hai tuần. Chi phí là 7 đồng cho một đầu người trong thành phố.  Trong khi đó nếu áp dụng theo cách của nhóm thứ nhất thì chỉ cần 400 con muỗi đực cho mỗi quận lỵ có thể giải quyết chuyện muỗi này, vừa rẻ tiền vừa đạt được mục đích.

Trong tương lai các nhà khoa học tại Hoa Kỳ hoặc trên toàn thế giới sẽ tìm ra cách giải quyết chuyện muỗi Zika này khi mà số phụ nữ sanh con ra với hệ thần kinh bị hư hỏng càng lúc càng nhiều bởi thế giới của hôm nay là thế giới mở, con người đi khắp mọi nơi và nơi nào có con vi khuẩn Zika sẽ được đưa sang một quốc gia khác xa cả nửa vòng thế giới. Chỉ những nước giàu có mới có đủ tiền và khả năng nghiên cứu tìm ra cách trị. Và con muỗi Zika này, cũng giống như con vi khuẩn Ebola, đến các nước giàu có và họ sẽ ra tay để giúp mọi người trên thế giới như họ đã từng giúp những quốc gia ở Phi Châu chống lại bệnh Ebola.

Tại Việt Nam, chuyện môi trường biển bị ô nhiễm, cá chết hằng loạt, thay vì lên tiếng và bỏ tiền ra để điều tra rõ nguyên nhân thì nhà cầm quyền độc tài VN bưng bít, không cho báo chí điều tra sự thật. Đã vậy còn khuyến khích mọi người ăn đồ biển, tắm biển nơi biển bị ô nhiễm. Khi dân chúng đi biểu tình thì nhà cầm quyền này bắt bớ, đàn áp và cho rằng những người này do sự sách động của thế lực bên ngoài, của Việt Tân nên ra tay đàn áp. Vẫn lối tuyên truyền chụp mũ, bôi nhọ mà không cần biết là thế giới của hôm nay là thế giới mở, ai cũng hiểu rõ vấn đề.

Cũng là vấn nạn ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân. Một chế độ dân chủ thì tìm đủ mọi cách để giải quyết vấn đề nhằm bảo vệ sức khỏe cho người dân. Còn một chế độ độc tài như Việt Nam thì làm ngược lại, cố che giấu tất cả những nguy hại của môi sinh, cố tìm cách không cho cá nhân nào lên tiếng chống lại môi sinh cho dù cái môi sinh đó đang đe dọa cả mấy thế hệ và có thể thiêu hũy cả một dân tộc.

Mạng người ở Việt Nam đối với chế độ cầm quyền độc tài rẻ như bèo. Và chính vì thế mà đãng csvn tiếp tục bưng bít, che giấu và âm thầm để cho các công ty nước ngoài tiếp tục thả những chất độc vào nước, thức ăn của người VN. Người dân Việt hãy chuẩn bị sẵn quan tài cho chính mình và gia đình mình nếu cả khối dân tộc này không chịu thức tỉnh để đấu tranh cho môi trường sống sạch cho chính mình.

Vũ Hoàng Nguyên

Tháng 5, 2016

Dallas, TX

Ghi chú: bài được viết tổng kết qua một số bài viết về con muỗi Zika đăng trên báo Times số ngày 16 tháng 5 năm 2016.