Tự do luôn luôn có giá trả của nó. Không có sự tự do nào trên thế giới này được cho không. Trái lại tất cả quyền tự do trên thế giới này kể từ khi quốc gia được hình thành đều phải trả một giá rất cao cho chính quyền tự do đó.

Để có được quyền tự do tự quyết cho sinh mệnh của chính mình, người Anh định cư tại vùng đất mới (Hoa Kỳ hiện giờ) đã đứng lên đòi quyền độc lập từ quốc gia Anh  và thành lập ra đất nước Hoa Kỳ của hôm nay. Để có sự tự do cho chính những người nô lệ Mỹ đen, cuộc nội chiến của Hoa Kỳ xảy ra và chấm dứt cuộc nội chiến là chấm dứt chính sách nô lệ. Những người Mỹ đen không còn phải làm nô lệ cho những ông chủ Mỹ trắng, không còn hình thức buôn bán người nô lệ như những món hàng sử dụng hằng ngày.

Người Mỹ đen dù đã thoát khỏi sự nô lệ nhưng lại không có được quyền đối xử công bằng ngang hàng với người Mỹ trắng. Để đạt chuyện công bằng đối xử, người Mỹ đen đã tranh đấu, nhiều người đi tù, bị đánh đập để rồi cuối cùng họ đạt được quyền đối xử công bằng, bình đẳng giống như người Mỹ trắng. Người Việt tỵ nạn cộng sản đã sẵn sàng hy sinh mạng sống của mình trên những chiếc thuyền nhỏ, nguy hiểm mà phần trăm sống còn là 50/50 thế nhưng họ vẫn ra biển để tìm tự do trong chuyện quyết định sinh mệnh cho chính mình.

Đối với dân tộc Việt thì lịch sử đã chứng minh, cha ông ta từ bà Trưng, Triệu, Ngô Quyền, Trần Hưng Đạo đã sẵn sàng hy sinh mạng sống của mình, đứng lên chống lại giặc phương Bắc, giành lại quyền tự chủ cho dân tộc Việt. Dân tộc Việt thoát khỏi sự đô hộ của giặc phương Bắc không phải là gì giặc phương Bắc cho chúng ta quyền tự trị mà chính dân tộc Việt hy sinh mạng sống của chính mình để đứng lên giành lại độc lập từ tay của giặc phương Bắc.

Từ Đông sang Tây, từ xa xưa cho đến bây giờ, đã chứng minh là tự do luôn luôn phải trả giá và cái giá phải trả đôi khi là mạng sống của rất nhiều người.

Để có một hành động đúng trong vấn đề quyền tự do thì chúng ta cần nhìn rõ cái ý nghĩa của tự do như thế nào để từ đó, chúng ta biết sử dụng quyền tự do cho đúng với vị trí của quyền tự do này.

Câu hỏi thường đặt ra là chúng ta có quyền tự do hay không? Quyền tự do đó có từ lúc nào? Cái giá trả cho quyền tự do đó là bao nhiêu?

Có người cho rằng chúng ta không có tự do, không có sự lựa chọn. Thực tế thì ngược lại. Quyền tự do của Con Người đã có khi Con Người xuất hiện trên trái đất này. Quyền tự do nguyên thủy của loài người được ví von là quyền tự do không hạn chế. Tức là tự do cướp tài sản của người khác, hảm hại người khác để giành lấy cái ăn cái mặc. Tuy nhiên, vì thấy sự tự do không hạn chế này nguy hiểm cho chính mình và xã hội mình đang sống, Con Người kết hợp lại với nhau để lập thành những bộ tộc, bộ lạc, quốc gia và đưa những quyền tự do của Con Người vào trong cơ chế được thành lập, để vừa bảo đảm an ninh cho người khác, vừa bảo đảm quyền tự do của mỗi người trong cơ chế hình thành (bộ tộc, bộ lạc hoặc chính quyền). Cần nhấn mạnh rằng, không một cá nhân nào đồng ý sống trong một xã hội, một cơ chế mà cướp đi quyền tự do của chính mình, quyền sống của chính mình. Trái lại khi cá nhân chấp nhận ngồi lại với nhau, quyền tự do nguyên thủy vẫn còn đó ngoại trừ cái quyền hảm hại tài sản, sinh mạng, tinh thần của người khác sẽ bị loại bỏ.

Những ai tin vào thuyết thượng đế cho rằng sự ra đời của mình do thượng đế sắp đặt sẵn mà mình không có lựa chọn là sinh ra ở chỗ nào, đất nước nào, dân tộc nào. Đúng vậy. Sự ra đời của mỗi người trong chúng ta là tự nhiên chứ không phải do lựa chọn ở mỗi chúng ta. Tuy nhiên, nếu thượng đế bắt ta trở thành dân nước Việt thì thượng đế không lấy cái quyền được lựa chọn của chúng ta là sống như thế nào, hành xử ra sao. Chúng ta có sự lựa chọn trong cuộc sống và bất cứ sự lựa chọn nào cũng đều có giá phải trả bởi đó là giá của tự do.

Người Việt chọn thái độ im lặng để được yên thân sau khi đất nước thống nhất. Kết quả là chúng ta đang đối diện với một xã hội đạo đức đã không còn. Sự tôn thờ giả dối, chê bai sự thật càng ngày càng diễn ra tinh vi hơn. Thái độ im lặng để bản thân được sống còn được trả giá bằng sự nô lệ hóa của con cái chúng ta cho một bộ máy cai trị dùng bạo lực để bắt người dân phải nghe theo. Những quan cai trị này sẵn sàng bán lãnh thổ cho giặc phương Bắc và trấn áp những ai chống lại sự kiện bán đất này. Khi mà chúng ta lựa chọn im lặng để sống đời nô lệ thì cái giá của nô lệ là con cái của chúng ta sẽ tiếp tục làm nô lệ ở tương lai.

Những người Việt chọn thái độ không để người khác quyết định cho sinh mệnh mình thì bị cơ chế hiện tại đàn áp, bỏ tù, đánh đập và thủ tiêu nếu cần. Đây chính là cái giá phải trả của sự lựa chọn, một lựa chọn tự do quyết định sinh mệnh của chính mình, dân tộc mình. Tù đày không làm cho những con người này thay đổi lối ứng xử. Sự đàn áp không làm cho những con người này sợ hãi để chọn nếp sống nô lệ. Trái lại sức đàn áp càng nhiều thì những con người này càng vững mạnh vào niềm tin tự do mà họ đã lựa chọn. Tự do đấy chính là tự do trong tư tưởng, lời nói, việc làm cho đúng với tinh thần nhân bản của đời sống Người đối với Người ở thế kỷ 21 hôm nay. Tự do ấy bắt buộc phải hành động chống lại cái ác, chống lại cơ chế độc tài xem nhân dân và đất nước chỉ là món vật trang sức, sẵn sàng buôn bán để giữ địa vị độc tôn ăn trên ngồi trước.

Thế giới này có hai loại người.

Loại người thứ nhất tự mình quyết định cho sinh mệnh của chính mình. Loại người này dùng quyền tự do của Con Người để đấu tranh cho công bằng, lẽ phải hầu tạo một xã hội nhân bản, đạo đức. Trong cuộc đấu tranh này, loại người này không hề sợ hãi bất cứ nhà cầm quyền nào, không hề sợ hãi những đòn đàn áp bằng thể lực hay tinh thần. Họ biết cái giá phải trả cho sự tự do của mình, của con cái mình, của gia tộc mình, của làng xóm mình và của dân tộc mình là phải hy sinh về tinh thần, thể xác, tiền bạc. Đây chính là những người đứng lên tham dự các cuộc biểu tình chống lại đặc khu và luật an ninh mạng cũng như những sự đàn áp sắp tới của giới cầm quyền cs.

Loại người thứ hai để cho người khác quyết định sinh mệnh của mình. Có nghĩa là đảng bảo ăn thì ăn, bảo ngủ thì ngủ; bảo biển sạch cứ ăn cá biển thì cứ ăn cá biển; bảo đừng biểu tình thì không tham gia biểu tình vì sợ chết, sợ bị đánh đập; ngoan ngoãn ký vào những tờ giấy của nhà cầm quyền vẽ ra để có thể buộc tội cá nhân ký vào giấy đó ở tương lai; cá chết, nước mặn, không khí ô nhiễm không quan tâm bởi mình vẫn thở, vẫn ăn, vẫn được an toàn. Loại người này tình nguyện làm nô lệ cho đồng tiền, cho quyền lực, cho cái ác, cho sự an thân của mình bằng cái giá phải trả của cả một dân tộc. Loại người này đứng ngoài xem người biểu tình, sẵn sàng đút lót cho công an để được an thân và im lặng trước cái ác, trước sự suy đồi đạo đức. Loại người thứ hai này tại Việt Nam có rất nhiều.

Chỉ khi nào loại người thứ hai chọn thái độ ứng xử của loại người thứ nhất thì lúc đó dân tộc Việt mới có cơ hội vươn lên cùng thế giới.

Bạn thuộc loại người nào và bạn phải làm gì khi biết rằng sinh mệnh của mình bị người khác nắm giữ? Bạn hiểu thế nào ý nghĩa của tự do?

Vũ Hoàng Anh Bốn Phương

Tháng 7 năm 2018 (Lịch Việt 4897)

Dallas, TX