Bạn thân

Thấy trên mạng xã hội, họ chia sẻ nguồn tin ở báo Việt Nam nói là Mỹ có chương trình cho người nước ngoài vào Mỹ làm. Điều này chẳng có gì mới mà chương trình này đã có từ lâu dưới dạng Visa vào Mỹ làm việc cho những ngành nghề mà Mỹ đang thiếu người gồm có những ngành công nghệ cao, ngành y tá, công việc làm ở các nông trại mà vì đồng lương trả thấp không ai muốn làm.

Bạn hỏi bạn muốn biết để xin qua bên này làm nhằm có tiền về hưu. Trước khi nói câu này, bạn phải nhìn rõ vấn đề việc làm tại Mỹ ra sao thay vì nói mà không hiểu rõ thực tế của vấn đề. Lá thư này trả lời cho bạn và cho những ai muốn vào Mỹ làm việc.

Thứ nhất nói về tuổi tác. Mặc dù ở Mỹ cấm chuyện kỳ thị trong mướn người mà gồm cả tuổi tác. Luật là thế nhưng thực tế, các công ty hay cá nhân mướn người đều kỳ thị tuổi tác. Có nghĩa là họ sẽ chọn người trẻ hơn bởi trẻ sẽ làm việc lâu dài với công ty của họ, hoặc có đủ sức khỏe để làm việc cho những công việc nặng nhọc ngoài nông trường. Thành ra khi bạn đã trên 50 tuổi thì đừng có nghĩ đến chuyện công ty Mỹ ở nông trường mướn bạn làm việc.

Thứ hai nói về công việc làm bằng chân tay tại các nông trường. Công việc này cần phải làm nhanh lẹ nếu không thì họ sẽ đuổi ra. Đừng nghĩ rằng tất cả việc làm ở nông trường là sử dụng máy móc. Không đâu. Để hái những trái dâu, người ta phải hái bằng tay chứ không có máy móc để làm chuyện đó. Mà cho dù máy hái để người làm lấy trái bỏ vào nơi nào đó thì người làm phải làm thật lẹ như máy chứ không đơn giản vừa làm vừa chơi như những người làm nông dân ở nhà. Đó cũng là lý do tại sao các nông trường lựa chọn người trẻ thay vì người trên 50 tuổi.

Thứ ba nói về cái cơ chế ở Việt Nam là cơ chế lừa gạt. Những công ty thực hiện giấy tờ cũng từ sự hợp tác của người cầm quyền. Họ nhận làm giấy tờ để ăn tiền mà không cho người xin việc những chi tiết cần thiết — mà nếu cho biết những chi tiết cần thiết thì người xin việc sẽ không bỏ tiền ra cho công ty làm thủ tục này, bởi việc làm ở nước ngoài không bảo đảm khi mà qua làm việc không đạt nhu cầu thì họ đuổi về. Lúc đó tiền mất (tiền chi phí cho công ty tìm việc ở VN) tật mang (mang nợ bởi vì bị đuổi về sớm).

Thứ tư nói về đồng lương. Đừng nghĩ rằng với số lương được trả là sẽ nhận về hết mà phải đóng thuế và phải lo chỗ ăn ở. Trừ thuế và chỗ ăn ở cũng là một gánh nặng chứ không phải là nhỏ. Chưa kể nếu bệnh tật thì phải đi nhà thương, bác sĩ. Bệnh thường đi khám bác sĩ có tiền họ mới khám chứ không tiền thì đừng hòng họ khám. Ngoại trừ những bệnh khẩn cấp phải vào nhà thương mà tính mạng cần phải cứu thì nhà thương sẽ làm điều đó, có bảo hiểm sức khỏe hay không có bảo hiểm, họ vẫn làm. Nhưng làm xong rồi thì họ sẽ đưa mình hóa đơn để thanh toán tiền. Nếu không tiền thì nhà thương sẽ nhờ công ty đòi nợ làm khó dễ với con nợ. Đối với người nước ngoài nằm ở trường hợp này, nếu không có tiền trả thì nhà thương sẽ xóa nợ nhưng trước khi làm chuyện này, họ nhờ công ty đòi nợ hạch sách con nợ rất là nhiều lần.

Trở về vấn đề người Việt qua đây du lịch hoặc đi học thì họ có thể xin làm việc trong thời gian ở tại Mỹ hay không? Câu trả lời là không bởi giấy cho vào Mỹ là đi học, đi du lịch mà họ không có đầy đủ giấy tờ để đi làm. Những người này mà đi làm là làm lậu, làm chui và người chủ trả tiền rất là thấp nếu gặp phải người chủ biết bóc lột người không có giấy tờ làm việc. Những người này chỉ làm việc mà không cần phải nói tiếng Anh và làm cho người Việt mà đa số là công việc bếp ở nhà hàng hoặc tiệm thực phẩm.

Đối với những người Việt lớn tuổi, trên 50, qua Mỹ thì những việc làm của những người này, nếu không biết tiếng Anh, thì chỉ làm những chuyện giữ trẻ cho người Việt thôi chứ không thể giữ trẻ cho người Mỹ. Ngay cả giữ trẻ hoặc xem người già cho người Việt, phải được sự giới thiệu, tin cẩn thì người ta mới dám mướn.

Nói chung việc làm ở Mỹ có nhiều việc nhưng đa số là việc làm chân tay và lương thì thấp chứ không cao. Nếu phải trang trải ăn uống, chỗ ở thì đừng mong có dư để gửi về nhà. Còn muốn làm lương cao thì phải có tay nghề, có bằng cấp đại học thì đồng lương sẽ cao hơn, việc làm chỉ bằng trí óc chứ không dùng sức lực. Và khi những người đã ở vào tuổi 50, họ không hề có ý định đổi chỗ làm vì vấn đề kỳ thị tuổi tác như đã nói ở điều 1. Dù rằng luật của Mỹ cấm kỳ thị tuổi tác nhưng người xin việc làm sao chứng minh là người mướn kỳ thị tuổi tác. Cho nên dù có luật nhưng để thưa kiện không phải là dễ.

Hy vọng lá thư này các bạn hiểu rõ việc làm ở Mỹ ra sao và đừng bao giờ tin vào những tổ chức tìm việc trong nước trong vấn đề qua Mỹ làm việc, đặc biệt là khi bạn đã trên 50 tuổi.

Trần Thị Lan Anh

Tháng 11 năm 2020 (Việt Lịch 4899)