Bất cứ tổ chức bất vụ lợi nào đều cần phải có nguồn tiền để điều hành công việc nhằm phục vụ mục tiêu mà tổ chức đặt ra. Trong vấn đề gây quỹ thì có nhiều cách và ít ai đặt câu hỏi sự công bằng trong việc gây quỹ. Để hiểu rõ sự công bằng ra sao, hãy nhìn về tổ chức hướng đạo của Hoa Kỳ gây quỹ ra sao để người Việt cho một nước Việt tương lai cần phải quan tâm và điều chỉnh cho hợp lý của sự bất công trong việc gây quỹ.

Cấu trúc của hướng đạo Hoa Kỳ

Trước khi nói về chuyện gây quỹ thì phải hiểu rõ cấu trúc của hướng đạo Hoa Kỳ. Để cho câu chuyện dễ hiểu hơn, xin chỉ nói về cấu trúc tại địa phương Dallas, TX chứ không nói về cấu trúc trung ương (toàn quốc). Tại địa phương thì có hai cấu trúc riêng biệt. Một cấu trúc của địa phận (council) và cấu trúc của các nhóm sinh hoạt địa phương {ấu nhi (lớp 1 -5)  hay hướng đạo (lớp 6-12)}. Cả hai cấu trúc này sinh hoạt độc lập nhưng cùng chia sẻ với nhau một số công việc.

Trách nhiệm của địa phận là quản lý những đất đai, tức là nơi tổ chức địa phương có thể đến để cắm trại vào cuối tuần hoặc vào mùa hè. Địa phận tổ chức những buổi huấn luyện cho hướng đạo trưởng (tình nguyện viên) ở địa phương; tổ chức chương trình gây quỹ cho địa phận lẫn địa phương; đưa ra chính sách sinh hoạt của các địa phương cho từng cấp; cung cấp (bán) sách, quần áo của hướng đạo cho những ai muốn gia nhập vào chương trình hướng đạo.

Trách nhiệm của địa phương là thực hiện chương trình sinh hoạt theo địa phận đưa ra trong sinh hoạt của hướng đạo sinh trong vấn đề lên cấp của từng hướng đạo sinh. Đồng thời thực hiện những cuộc gây quỹ của địa phận tổ chức. Những cuộc gây quỹ của địa phận tổ chức gồm có bán bắp rang (popcorn) và thẻ giảm giá (Camp Card). Địa phương không cần thiết phải tham gia gây quỹ tuy nhiên, địa phận khuyến khích địa phương tham gia gây quỹ bởi khi địa phương làm chuyện này thì cả hai phía (địa phương và địa phận) đều có tiền bởi vì mỗi bên đều làm công việc của mình để cùng nhau nâng đỡ về mặt tài chính trong tinh thần cùng dựa vào nhau để tồn tại.

Chính sách gây quỹ của hướng đạo Hoa Kỳ

Trách nhiệm của địa phận là liên lạc với các công ty để mua bắp rang hoặc ủng hộ Hướng Đạo Hoa Kỳ trong vấn đề bán thẻ giảm giá (discount camp card). Địa phận cũng cung cấp tất cả những giấy tờ quảng cáo, hướng dẫn cho địa phương khi mà địa phương đồng ý tham gia vào cuộc gây quỹ do địa phận tổ chức.  Những món hàng cho hướng đạo sinh khi hướng đạo sinh bán được nhiều bắp rang hoặc những món hàng khích lệ khi mà hướng đạo sinh tham gia vào chương trình gây quỹ do địa phận chi trả (hoặc do công ty cung cấp bắp rang cho địa phận chi tiêu).

Trách nhiệm của địa phương sau khi quyết định tham gia vào chương trình gây quỹ thì vận động hướng đạo sinh tham gia vào cuộc gây quỹ, đồng thời đặt hàng trước thời gian mà địa phận quy định. Dĩ nhiên địa phương không nhất thiết tham gia vào chuyện gây quỹ mà có thể hoạt động bằng cách đóng lệ phí hằng tháng và trả lệ phí cho địa phận mỗi năm trên số hướng đạo sinh tham gia và tình nguyện viên (hướng đạo trưởng) tham gia vào chương trình sinh hoạt hướng đạo tại địa phương. Thực tế nếu chỉ dựa vào địa phương đóng lệ phí hằng năm thì địa phận sẽ không có đủ tiền để quản trị các vùng đất trại mà địa phương đến sử dụng vào cuối tuần. Thành ra sự tham dự chương trình gây quỹ do địa phận tổ chức là nhu cầu hỗ tương cần thiết giữa địa phận và địa phương.

Chính sách bất công trong việc gây quỹ

Như đã nói bên trên, tài chính rất cần thiết cho cả hai phía (địa phận và địa phương) để tiếp tục chương trình hướng đạo. Lý do địa phương không tham dự chương trình gây quỹ và thành viên (hướng đạo sinh) tại địa phương không tham dự chương trình chỉ vì lý do bất công trong việc gây quỹ gồm cả hai tổ chức (địa phận và địa phương).

A. Bất công từ địa phận

Trước hết là sự bất công từ địa phận. Trong vấn đề bán bắp rang thì có hai cách địa phương thực hiện ở hai thời gian khác nhau.

Đợt đầu gọi là Shows and Sell (trưng hàng và bán) ở các địa điểm như Walmart, các tiệm bán thực phẩm, hoặc đi bán từng nhà với số hàng đã mua sẵn từ địa phận. Những năm trước đó, địa phận có một số bắp răng giá từ 10 đồng đến 40 đồng. Địa phương có thể mua loại nào cũng được. Thông thường loại 10 đồng đến 20 đồng thì bán dễ hơn là loại trên 20 đồng. Cho nên đa số địa phương mua loại dưới 20 đồng nhiều hơn là loại trên 20 đồng. Tuy nhiên trong năm qua, địa phận thay đổi cách mua hàng bằng cách đưa ra lô hàng đã có sẵn, gồm các loại bắp rang và nhiều giá khác nhau trong một lô hàng mà địa phương không có quyền lựa chọn mua từng loại bắp rang trong quá khứ. Dĩ nhiên trong quá khứ cũng như lô hàng đưa ra năm ngoái, các địa phương không bán được số bắp rang đã mua đợt một thì địa phận không mua lại. Tức là địa phận khi đã bán bắp rang cho địa phương rồi thì địa phương nhận lãnh trách nhiệm bán không được thì phải chịu chứ địa phận không có trách nhiệm giải quyết số hàng bán không được, mặc dù gây quỹ cho cả hai bên.

Đợt thứ hai là bán bắp rang qua dạng các hướng đạo sinh đi gõ cửa hàng xóm, hoặc cha mẹ đem giấy đặt hàng vào hãng xưởng mình để bán cho những người làm việc chung. Sau một thời gian hơn một tháng, những hóa đơn đặt hàng phải đưa lên địa phận để địa phận đặt bắp rang từ công ty cung cấp bắp rang. Có những món hàng khi cần một hộp thì địa phương phải mua 8 hộp vì món hàng đó nằm ở trong một thùng to có tám hộp. Địa phận trong quá khứ bắt địa phương mua cả một thùng mặc dù họ chỉ cần một hộp bắp rang thôi. Đây cũng là sự bất công. Địa phận chỉ lo phần gây quỹ cho chính mình mà không quan tâm đến địa phương, bắt địa phương mua 7 cái còn lại mà họ không biết phải bán cho ai. Khi mà nhiều địa phương than phiền về sự không công bằng này, địa phận đã đồng ý là cho phép địa phương đặt đúng số hàng mình cần chứ không phải mua cả nguyên thùng.

Sau đợt bán bắp rang xong thì đến đợt bán thẻ giảm giá (camp card). Thẻ giảm giá thì chỉ mua 10 đô cho một thẻ. Thẻ đó có rất nhiều công ty đồng ý ủng hộ Hướng Đạo và sẽ bán giá rẻ hơn nếu ai đó có thẻ này. Tuy nhiên, trong năm nay, ít nhất một công ty (Papajohn Pizza) có tên trong thẻ giảm giá đó nhưng khi vào mạng để mua thì công ty đó cho rằng họ không có nằm trong chương trình giảm giá này (họ đã nằm trong chương trình này hồi năm ngoái). Đây là một hình thức lừa gạt người mua cho dù chỉ có một công ty trong hơn 10 công ty trong thẻ giảm giá này hoàn toàn không tham gia nhưng lại có tên trong thẻ này. Khó mà có chuyện công ty đồng ý tham gia để rồi thẻ giảm giá in ra và công ty không thực hiện chuyện đã hứa. Và nếu chuyện công ty xin rút ra sau khi thẻ đã in thì ít nhất địa phận phải thông báo với địa phương là thẻ giảm giá này có một công ty sẽ không tham dự mặc dù có tên trong thẻ. Điều này không hề xảy ra cho năm nay.

Nói chung thì chính sách gây quỹ của địa phận chỉ lo cho phần mình mà không quan tâm đến phần của địa phương, đến uy tín của Hướng Đạo Hoa Kỳ. Bạn nghĩ thế nào khi bạn mua một sản phẩm mà sản phẩm đó hoàn toàn sai trái với lời quảng cáo trên sản phẩm đó? Phải chăng đó là một sự lừa gạt, làm mất uy tín của tổ chức Hướng Đạo Hoa Kỳ trong sản phẩm mà họ gây quỹ?

B. Bất công từ địa phương

Tại địa phương thì sự bất công xảy ra tùy theo chính sách của địa phương đối với những hướng đạo sinh tham gia vào việc gây quỹ.

Thường khi đi bán bắp rang hoặc bán thẻ giảm giá thì có người họ không mua mà chỉ cho tiền để các em bỏ vào quỹ hầu giúp các em trong việc đóng lệ phí sinh hoạt hoặc giúp các em đi cắm trại vào dịp hè mà chi phí thông thường khoảng 5 hoặc 6 trăm đô cho một tuần đi trại hè. Có những tổ chức địa phương thay vì lấy tiền cho đó, chia làm hai (một nửa đưa cho địa phương, một nửa bỏ vào phần đóng lệ phí của hướng đạo viên) thì lại không chia phần cho hướng đạo viên nhận được tiền cho đó của người khách hàng.

Đây là chính sách bất công bởi nếu hướng đạo sinh không đi bán bắp rang hay bán thẻ giảm giá thì số tiền này tổ chức địa phương sẽ không bao giờ có. Và đây chính là công sức của hướng đạo viên đừng ngoài đường, tại chợ với nắng mưa nhưng số tiền này không phụ giúp các em trong việc đóng lệ phí mà tổ chức địa phương lấy hoàn toàn 100%. Từ chính sách nào sẽ tạo ra hai trường hợp xảy ra. (1) hướng đạo viên sẽ nói dóc hoặc sẽ không thông báo số tiền này (điều này vi phạm đạo đức của hướng đạo). (2) nếu hướng đạo viên nào thành thật thì sẽ bảo người cho tiền, hãy lấy bắp rang hoặc thẻ giảm giá rồi đưa lại, như là một hình thức đã bán nhưng người mua không lấy món hàng mà cho lại và tổ chức địa phương phải tìm người bán phần bắp rang hay thẻ giảm giá này.

Cũng trong năm nay về việc bán thẻ giám giá, bố mẹ một hướng đạo viên thông báo với thành phần quản trị địa phương là một công ty (Papajohn Pizza) trong thẻ giảm giá hoàn toàn vô giá trị và đây là một sự lừa gạt người mua nếu người mua thẻ đó chỉ có mục đích duy nhất cho chuyện mua bánh pizza mà lại không sử dụng được. Người quản trị địa phương này cho rằng đó không phải là lừa gạt và đẩy trái banh này qua địa phận bởi địa phận là người liên lạc với các công ty. Không những thế họ vẫn tiếp tục bán thẻ giảm giá và không biết khi bán, có thông báo với người mua là một công ty trong thẻ đó sẽ không có giá trị, một sự sòng phẳng với người mua.

Một chính sách khác nữa là không nhận chi phiếu khi bán bắp rang. Có người mua cả trên 50 đô cho bắp rang để ủng hộ mà bắt họ trả tiền mặt, trong khi đó người Mỹ ít khi có tiền mặt ở nhà. Thế thì đi bán bắp rang gọi là gây quỹ cho Pack hay Troop nhưng chi phiếu lại ký cho tên cá nhân thì sẽ tạo cho người mua nghi ngờ về chuyện gây quỹ này.

Cũng từ chính sách bất công và không chịu nhận lãnh trách nhiệm trong việc lừa gạt bán thẻ giảm giá mà có công ty trên thẻ đó hoàn toàn không tham dự (đây là lừa gạt), những người làm cha mẹ chọn phương pháp đóng tiền lệ phí mỗi tháng hoặc mỗi năm thay vì tham gia vào chuyện gây quỹ để giúp địa phận và địa phương.

Hy vọng qua sự chia sẻ này, những ai làm công tác thiện nguyện hoặc phụ trách chương trình hướng đạo Việt ở tương lai cần phải học bài học thực tế trong việc gây quỹ. Đừng vì đồng tiền để rồi làm những chuyện mà đạo đức của một con người không cho phép.

Vũ Hoàng Anh Bốn Phương

Tháng 5 năm 2019 (Việt Lịch 4898)