Peter Navarro, cố vấn mậu dịch của Tổng Thống Trump, tiết lộ về một nhà quan sát (dấu tên) sống tại Trung Hoa với vợ (người Hoa) như sau:

Những gì tôi nhận thấy, và vợ tôi cũng vậy, thì Trung Hoa (TH) rất có thể bùng nổ từ bên trong rất sớm. Nhưng trước đó đảng cộng sản sẽ cố gắng lôi cuốn dân chúng chú ý vào chuyện khác thí dụ nhự chuyện biển Nam TH (south sea) hay chuyện Đài Loan.

Hơn hai thập niên, tôi đã nói với mọi người rằng điều đầu tiên TH sẽ làm, trước khi chiếm Đài Loan, là chiếm Trường Sa (Spatly islands). Nếu thế giới làm ngơ thì Đài Loan sẽ là nạn nhân kế tiếp.

Hongkong là viên thuốc đắng mà Anh Quốc đã để lại cho TH. Sẽ không có giải pháp hoà bình cho vấn đề này.

Vấn nạn lớn nhất của TH bây giờ là thực phẩm, nước, không khí nhiễm độc. Không ai tin ai đó là lý do khiến nguồn tài chánh khổng lồ chạy ra khỏi nước.

Nợ quốc gia của TH vượt quá 23 tril (ngàn tỷ). Nhưng bất cứ ai biết bất cứ điều gì về kế toán đều biết con số đó rất hạn chế. Thêm vào đó dữ kiện mà Caixin (báo trên mạng) cho chúng ta biết về sự thực hành kế toán của các thành phố, tỉnh thì rất hãi hùng.

TH muốn tiền Yuan trở thành tiền quốc tế, nhưng không ai biết giá trị của nó. Thuế của TH chỉ có giá  trị cho hàng nhập cảng (để bảo vệ hàng nội địa). Thuế thương mại và thuế lợi tức hoàn toàn phá sản và không hữu hiệu. Không có gì minh bạch trong hệ thống tài chánh. Sự thật là nhà nước in tiền như điên.

Mọi người mua nhà không ai ở. Họ không tin người thuê mướn. Đa số không đủ khả năng mua nhà trừ khi tham nhũng. Họ mua nhà vì đó là mối đầu tư an toàn. Nhưng chính phủ có thể  lấy bất cứ lúc nào hay đòi lại đất để làm việc khác.

Phẩm chất xây cất thật kinh khủng. Nếu tỉnh X bị động đất lớn, sẽ có hàng triệu người chết. TH sẽ sụp đổ ngay lập tức.

Hệ thống giáo dục cũng kinh hoàng. Tây phương chỉ thấy điểm cao nhưng họ không biết học sinh TH không thể áp dụng những điều đã học. Học sinh không thể và không muốn đặt câu hỏi. Giáo sư không có văn phòng và học sinh có thắc mắc sẽ không thể có câu trả lời. Nếu học sinh thi rớt sẽ làm xấu mặt thầy, vì thế mọi người đều thi đậu.

Đại học 4 năm có 97 % tốt nghiệp, năm 2000 có 1 triệu sinh viên ra trường, đến 2007 có 7 triệu sinh viên tốt nghiệp. Vậy thầy giáo nào đã huấn luyện họ?

Vợ tôi là giáo viên tiểu học. Nhà nước áp lực mọi người phải phối hợp (conform). Nếu diệt tham nhũng thì trường sẽ sụp đổ trong một đêm.

Về lạm phát, thực phẩm tăng gấp đôi trong 3 năm. Vợ tôi có ghi nhận về thực phẩm: lên giá 20% và không giảm, kẻ trung gian lợi dụng lên giá vì nhà nước quy định giá khiến nông dân không thể tăng giá theo ý muốn. Khi nhu cầu giảm vì giá hàng quá đắt trong thành phố, trong khi ở thôn quê thực phẩm để hư thối vì không bán được.

Khi tôi về quê, tôi đã ngạc nhiên vì ruộng đồng không có sâu bọ vì họ đã dùng thuốc sát trùng quá nhiều. Tôi có 300 bài luận văn của học sinh xác nhận những gì tôi nói ở trên.

Chúc một ngày đẹp.

(Peter Navarro, China will probably implode, The National Interest, May 7, 2016)

Người dịch: Trần Công Lân

Tháng 9 năm 2018 (Lịch Việt 4897)