Người ta nói nhiều về cái hay của AI nhưng ít ai nói về cái nguy hiểm của AI.
Trong quyển sách Con Người Việt Nam Hôm Nay và Ngày Mai, nhà xuất bản Ngàn Lau phát hành năm 1992, Châu Bá Thông viết “Người xưa mài gươm phục quốc. Ngày nay không còn kiếm thép nữa. Vũ khí ngày nay là kiếm đạo. Đạo của tâm và trí … Thiếu tâm sẽ trở nên tà đạo. Trí năng con người càng phát triển với khoa học, kỹ thuật, luật pháp, chủ nghĩa … tới lúc vượt khỏi sự kiểm soát của tâm sẽ biến con người thành nô lệ của sản phẩm mình tạo nên”.
Trên 30 năm sau câu nói đó vẫn đúng bởi chúng ta đang đối diện với AI, tưởng chừng như thần AI sẽ giải quyết mọi vấn đề nhưng thực tế, AI đã tạo ra những cái xấu và càng ngày sẽ tồi tệ hơn nếu chúng ta không biết dùng Tâm của chính mình, tránh sử dụng AI khi không cần thiết.
Xe tự lái một phần dùng AI. Người già lớn tuổi cần có một chiếc xe tự lái bởi ở tuổi nào đó, lái xe không còn là an toàn cho chính mình và người khác. Hệ thống tự lái sẽ giúp người lái và người khác an toàn đối với người già, có nhu cầu cần thiết này. Nhưng người trẻ lợi dụng hệ thống tự lái này thì họ sẽ mất đi kỹ năng lái xe ở tương lai bởi cái tính ỷ lại của hệ thống tự lái.
Thời điểm này từ thầy giáo đến các vị quan tòa dùng AI để soạn bài thi hoặc tìm giải pháp cho một vụ án nào đó. Vấn đề đặt ra, những ai dùng AI có hiểu rõ kết quả của AI đưa ra đúng hay sai? Có dùng cái gọi là thường tình (common sense) để đưa ra một quyết định đúng trong đời sống Người của xã hội? Nếu thầy giáo không có đủ khả năng để tự mình soạn bài thi cho học sinh thì thầy giáo nên xin nghĩ việc.
Các học sinh của thời đại thường hay dùng AI để viết những đoạn văn khi cần thiết. Điều này biến học sinh thành một cái máy, ỷ lại vào AI và khả năng suy luận, biện luận, hành văn hoàn toàn mất chỉ bởi vì AI làm hết.
Sản phẩm của AI, dù là một bản nhạc, một hình vẽ nào đó, tất cả đều là giả cho dù nhạc rất hay, hình vẽ rất đẹp bởi AI dựa vào cái đã có để dựng lên cái “mới” mà thực tế là sự xào nấu những cái đã có. Giữa cái giả và cái thật, bạn chọn cái nào? Nếu so sánh sản phẩm AI như người phụ nữ, một người có thân hình đẹp tự nhiên, một người có thân hình đẹp vì sửa đổi từ A-Z thì bạn sẽ chọn người nào?
Một nhạc sĩ dùng AI viết nhạc thì là một nhạc sĩ không tài bởi nếu có tài, với tâm và trí sẽ tạo ra những bản nhạc có hồn và sống mãi mà các thế hệ trước đã làm. Thế hệ trước không hề có AI và sản phẩm của họ do chính tài năng của họ tạo ra. AI không có tâm hồn, không có trái tim, không có cảm tính thì sản phẩm AI tạo ra sẽ thiếu những cái cần thiết mà Con Người mong đợi ở sản phẩm mang chất Người.
Nhiều người cho rằng nên tiếp cận với AI để không bị hụt hẫng, không theo kịp trào lưu của thời đại. Tuy nhiên cũng nhiều người nói câu nói ấy, họ có thấy được cái nguy hiểm của AI sẽ biến thế hệ tương lai thành những người không có đủ bản lãnh để suy luận, lý luận, làm những chuyện rất căn bản tự mình học hỏi và tìm ra giải pháp hầu giải quyết vấn nạn mình đang đối diện bằng chính khả năng của mình thay vì dựa vào AI.
Những người dùng AI để giải quyết công việc lẹ hơn chẳng hạn như sử dụng AI để sàng lọc một mớ tài liệu 1000 trang bởi AI sẽ làm lẹ hơn Con Người. Nhưng những gì AI gạn lọc cần phải có sự kiểm chứng bởi sản phẩm AI do con người tạo ra, kẻ có tâm xấu sẽ tạo ra sản phẩm AI với mục đích xấu, dữ kiện giả. Biết đâu chính những nhà độc tài, cũng tạo ra sản phẩm gọi là AI nhưng AI đó chỉ đi tuyên truyền những điều không có thật và liệu người sử dụng thấy được điều đó?
Trần Thị Lan Anh
Tháng 11 năm 2024 (Việt lịch 4904)