Trở ngại
Khó khăn của chính trị gia là lý thuyết. Lý thuyết đòi hỏi suy nghĩ, tranh luận trung thực để đi đến rốt ráo là những nguyên tắc (lý tắc) hành xử vượt thời gian, không gian, văn hóa, chủng tộc, ngôn ngữ, địa lý…. Sau thời đại của triết học Hy Lạp thì không mấy ai theo đuổi vì các vua không muốn bị đe dọa về quyền lực. Tin tức bị hạn chế mà triết học thì cần tin tức.
Các triết gia dựa vào tin tức, lịch sử để suy luận, tranh luận. Kết luận (lý thuyết) đòi hỏi chứng minh thực tế lịch sử. Do đó để thành hình một lý thuyết mất nhiều năm. Tác giả (triết gia) có thể qua đời nhiều năm sau khi lý thuyết thành hình và có người thực hiện. Tác giả không đòi hỏi quyền lợi khi tác phẩm của mình thành công hay bị phạt vì thất bại một khi người viết ra và kẻ thực hành không trực tiếp trao đổi thì sự hiểu lầm, sai lạc hay lợi dụng kẽ hở để nhắm mục đích khác. Đó là trường hợp Duy Vật chủ nghĩa.
Có khi triết gia để lại lý thuyết nhưng người đời sau không biết áp dụng vì không đủ khả năng hội nhập. Hoặc là không tin tưởng lý luận của  nhiều năm trước sẽ phù hợp với tình thế hiện đại. Cũng có thể là sau nhiều thế hệ sinh hoạt chính trị tuy có xáo trộn, đổ máu nhưng không đạt tới mức triệt để, toàn diện như CM đòi hỏi. Sự đa diện, phức tạp của CM đòi hỏi phải hiểu triết lý nhưng các chính trị gia hiện đại không có thời giờ và không muốn đi vào triết học vì đòi hỏi đạo đức (tu dưỡng) trong khi họ chỉ dựa vào tâm lý quần chúng để sống qua ngày.
Sinh hoạt dân chủ dựa vào các đảng chính trị với chủ trương mơ hồ vì hiến pháp không có lý thuyết căn bản, đã mơ hồ vì các khẩu hiệu không thiết thực lại cứng ngắc vì khó thay đổi khi phân định các cơ chế chính quyền không dựa trên các nguyên tắc xây dựng con người mà chỉ phân chia quyền lực.
Một khi các nhà sáng lập chỉ nhìn thấy mặt tốt mà không thấy mặt xấu giữa quan hệ dân và chính quyền vì lòng người thay đổi thì khó biết. Nếu không nhìn thấy “giáo dục là khởi điểm và chung điểm của chính trị” thì sẽ tin rằng chính trị dân chủ (Mỹ) hiện tại là tốt và dạy trẻ giấc mơ (American dream) không phân biệt tốt xấu, phải trái; không học làm người trước khi bước vào xã hội mà chỉ chạy theo những gì thế hệ trước vạch ra. Khi sai lầm lan rộng (nợ quốc gia) thì các đảng chính trị không có cách giải quyết và trở nên cực đoan, quá khích dẫn đến chuyên quyền, độc tài.
Chủ trương của đảng chính trị mơ hồ để dễ chiêu dụ nhân sự đã là khuyết điểm lớn. Khi có nhân sự lại không có kỷ luật, huấn luyện để cải tiến. Hãy nhìn qua sinh hoạt của lưỡng đảng Mỹ thì thấy: ai muốn gia nhập thì đăng ký, rồi tham dự sinh hoạt địa phương, chọn đại diện tranh cử. Khi tranh cử thì ứng viên hứa hẹn ABC, sau khi đắc cử thì đổi đảng mà không bị chế tài. Tham nhũng, vi phạm luật sinh hoạt thì đồng viện mới có quyền phạt chứ không phải cử tri. Mà đồng viện thì chẳng lẽ chặt vây cánh của mình nên ít khi xảy ra trong khi cử tri không có thẩm quyền gì cả.
Chủ tịch đảng không phải là người có tài năng mà chỉ là kẻ điều hành sinh hoạt đảng. Vì lý thuyết không có, chủ trương thì mơ hồ nên  “lãnh đạo” đảng là kẻ có tiền (hay quyên tiền, gây quỹ) hay có ý kiến (thường là cựu tổng thống, thống đốc). Kẻ có tài như Obama phải dựa vào hệ thống nhân sự đảng của trào lưu trước đó (Clinton). Vây cánh địa phương (red state, blue state) đã đặt sự phân hóa, kỳ thị tiếp tục chứ không giảm bớt.
Nếu đảng chọn được nhân tài thì đảng B ghét, chơi đòn bẩn, càng thua càng cực đoan. Nếu B thắng trở lại thì phá những gì A đã xây dựng. Để giành chính nghĩa thì phải nói láo. Nói láo mà thắng thì tại sao ngưng? Người tốt dần dần xa lánh và đảng chỉ còn kẻ vô loại thao túng. Chủ trương của đảng sau bao nhiêu năm chỉ là sáo ngữ. Khi hành pháp, lập pháp, tư pháp phân hóa theo bè đảng thì hiến pháp có giá trị gì? Hiến pháp còn đó nhưng chỉ có tôi áp dụng mới đúng, còn bạn áp dụng là sai. Vậy lý thuyết quyết định đảng hay (bè phái, nhân sự) đảng quyết định đường lối? Hiến pháp có nên quy định đảng chính trị hay không?
Đảng Chính Trị hay Đảng Cách Mạng (P4)
Trần Công Lân
Tháng 3 năm 2025 (Việt lịch 4904)