Long vĩ xà đầu khởi chiến tranh,
Can qua tứ xứ khởi đao binh.
Mã đề Dương cước anh hùng tận,
Thân Dậu niên lai kiến thái bình.

Đa số người Việt sống dưới thời Việt Nam Cộng Hòa (VNCH) đều biết bài sấm này. Có người bảo đó là của Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm nhưng không có gì xác nhận là đúng vì Nguyễn Bỉnh Khiêm là người có tu dưỡng và khả năng, lẫn cơ hội học được Thái Ất mà môn học cao siêu hơn cả Dịch lý, Độn giáp và sau ông thì hầu như đã thất truyền. Hai sự kiện được sử Việt ghi lại là Nguyễn Bỉnh Khiêm giúp nhà Mạc rút về Cao Bằng được 3 đời. Vì nhà Mạc còn 3 đời nên Trịnh-Nguyễn mới phân tranh và Nguyễn Bỉnh Khiêm mới giúp Nguyễn Hoàng vào Nam vì “Hoành sơn nhất đái vạn đại dung thân”. Nhà Nguyễn là triều đại cuối cùng của nền quân chủ VN. Vậy lời phán đó có giá trị với chế độ chính trị sau này của VN không?
Dưới thời VNCH đã có nhiều người cho rằng năm Giáp Thìn 1964 là “Long vĩ” rồi tới 1976 Bính Thìn cũng không trúng, 1988 Mậu Thìn, 2000 Canh Thìn, 2012 Nhâm Thìn cũng xa vời. Nhưng tới 2024 Giáp Thìn thì có nhiều dấu hiệu có thể tương ứng khi chiến tranh xảy ra khắp nơi. Không giống như thế chiến II (1940-1945) khi có hai phe đánh nhau. Cuộc chiến ngày nay xảy ra nhiều nơi, nhiều lý do tuy cũng là chính trị, kinh tế, xã hội, tôn giáo… nhưng có tính khu vực, nội bộ. Vì không thống nhất mục đích và thế trận nên không mang ý nghĩa một bên thắng là chấm dứt cho nên có thể kéo dài. Nhưng nếu câu sấm đúng thì chỉ là 4 năm (Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi) đến Thân-Dậu là chấm dứt.
Bàn về nội dung thì quá giản dị, rõ ràng nhưng tại sao “anh hùng tận”? Sấm thì phải bí hiểm (như sấm của Nostradamus). Vậy có thực là của Nguyễn Bỉnh Khiêm? “Anh hùng tận” phải chăng là những người lính hy sinh trên chiến trường? Nếu “tận” là hết thì chẳng lẽ hết lính đánh nhau thì hết chiến tranh hay sao?
Nếu cuộc chiến đa năng, đa dạng qua nhiều lãnh vực thì không lẽ chấm dứt nhanh chóng sau 4 năm? Vì “kiến thái bình” không phải nhìn “thấy thái bình” ló dạng là đủ. “Kiến” có thể là kiến thiết, mà kiến thiết thì phải có kế hoạch toàn bộ tránh được những lỗi lầm cũ về chính trị, kinh tế, xã hội, tôn giáo…. Ai sẽ làm (chủ xướng)? Như thế nào?
Đối chiếu với tình hình hiện tại 2025 thì từ 2024 các cuộc chiến tại Phi Châu và Trung Đông lan rộng vì ảnh hưởng của Hồi giáo cực đoan. Chiến tranh ma túy tại Trung Mỹ, chống độc tài tại Nam Mỹ, chiến tranh giữa Nga và các nước láng giềng, gây hấn giữa Trung Cộng và các nước xung quanh về biên giới, biển, đảo. Xung đột nội bộ tại các nước Nam Phi Châu về kinh tế. Cuộc chiến tại Miến Điện không ngã ngũ ai sẽ thắng. Trong khi đó vấn đề môi sinh, khí hậu, thiên tai, nạn đói, bệnh dịch đe dọa phần còn lại của thế giới.
Chúng ta đã sang 2024 (Thìn) và như vậy còn 3 năm để đi qua tất cả tai ương thì phép lạ nào sẽ đem lại giải pháp để “kiến thái bình” khi các anh hùng đã tận? Vậy thì có thể “anh hùng” không phải là những anh hùng như chúng ta biết qua lịch sử. “Anh hùng” có thể là “the great” (vĩ đại) như Putin, Mao chủ tịch, 3 đời họ Kim của Bắc Hàn, bác Hồ “vĩ đại” hay với “America great again”.
Chúng ta đã chứng kiến sự thất bại của chủ nghĩa cộng sản, tư bản (cá nhân chủ nghĩa, chủ nghĩa thực dụng). Khi cộng sản trở thành tư bản thay vì vô sản và tư bản trở thành chuyên chính độc tài (có người nói là siêu cộng sản, mà cộng sản đã ác thì siêu cộng sản chắc là không tốt cho con người rồi). Khi chính trị suy tàn, kinh tế quá độ, tôn giáo hỗn loạn thì liệu rằng tư tưởng của Lý Đông A có giúp ích gì chăng cho dân Việt trong thời buổi không còn mấy người chịu tu dưỡng để làm Người và xây dựng chế độ Nhân Chủ, Nhân Bản khi Nhân Quyền vẫn chưa được chấp nhận trên thế giới vì bất đồng chính kiến.
Những ai đang đấu tranh cho VN tự do, trong và ngoài nước, nghĩ sao? Để xây lại ngôi nhà VN chúng ta cần sơ đồ kiến trúc, vật liệu, nhân sự, tài chính và sự góp sức của toàn dân. Vậy khi nào chúng ta có viên gạch đầu tiên? Cho dù chúng ta chấp nhận kiến trúc Duy Dân của Lý Đông A thì sơ đồ đó cần rất nhiều chi tiết bổ túc. Để có thể đóng góp cho tương lai thì cần tuổi trẻ tham dự nhưng tuổi trẻ còn mải mê chạy theo “nhu cầu” khác thì người già phải làm. Mà người già làm thì tuổi trẻ không chịu?
Lấy một thí dụ khởi đầu: nhân quyền. Chúng ta có thể thảo luận về nhân quyền với kẻ nói láo hay không?
Trần Công Lân
Tháng 3 năm 2025 (Việt lịch 4904)