Những người đấu tranh cho một Việt Nam dân chủ ở tương lai cần phải nhìn qua bài học dân chủ ở Nam Hàn để biết cách ứng xử vượt lên tinh thần đảng tranh.
Hiến Pháp Nam Hàn cho phép vị tổng thống tuyên bố thiết quân luật trong thời chiến hoặc trong tình trạng khẩn cấp của đất nước. Khi vị tổng thống Yoon Suk Yeol, ngày 3 tháng 12 năm 2024, lúc 10 giờ 27 tối, tuyên bố thiết quân luật, đưa quân đội vào Quốc Hội để đàn áp những người trong Quốc Hội với danh nghĩa là khẩn cấp, cần ngưng tiến trình dân chủ.
Trong buổi phát hình tuyên bố thiết quân luật, ông Yoon cho rằng đảng đối lập đang nắm đa số trong Quốc Hội đã chống lại quốc gia, phối hợp với Bắc Hàn để phá hoại Nam Hàn với chính sách lập một Quốc Hội độc tài tại Nam Hàn. Đó là lý do chính để ông Yoon ra lệnh thiết quân luật, tất cả những sinh hoạt của Quốc Hội phải đình hoản. Yoon cũng ra lệnh tìm bắt những người lãnh đạo của đảng đối lập gồm cả những người lãnh đạo thuộc đảng của ông.
Việc Yoon ra lệnh thiết quân luật, theo nhận định của quốc tế và của những người trong Quốc Hội Nam Hàn, thì đây là một sự kiện tự thực hiện đảo chính của vị tống thống tại nhiệm chứ không phải vì khẩn cấp của quốc gia để dùng luật thiết quân luật.
Tuy nhiên Hiến Pháp của Nam Hàn cũng cho những người trong Quốc Hội được quyền loại bỏ luật thiết quân lực của tổng thống với số phiếu đa số. Khi tổng thống Yoon tuyên bố thiết quân luật, các vị dân cử của Quốc Hội họp ngay tức thời và có mặt tại Quốc Hội lúc 1 giờ sáng ngày 4 tháng 12, 2024. Chỉ có 190 người trong số 300 người tại Quốc Hội có thể hiện diện và bỏ phiếu 190-0 chống lại lệnh thiết quân luật của vị tổng thống, dù rằng quân đội, dưới sự chỉ đạo của tổng thống Yoon, đang ở ngoài tòa nhà Quốc Hội để cố ngăn cản chuyện này xảy ra.
Trong con số 190 người này gồm có 18 người thuộc đảng của ông Yoon. Dù rằng có khoảng 300 quân đội ở ngoài căn nhà Quốc Hội, lệnh thiết quân luật được tháo bỏ khi Quốc Hội họp và chống lại tuyên bố của vị tổng thống.
Khi tổng thống Yoon dùng quân đội để bao vây Quốc Hội, một điều mà hiến pháp không cho phép, và có lẽ đó là lý do có 18 người thuộc đảng của ông Yoon, đồng ý bỏ phiếu chống lại lệnh thiết quân luật của ông bởi ông Yoon chà đạp hiến pháp.
Lúc 4 giờ 30 sáng ngày 4 tháng 12 năm 2024, sau 6 tiếng ra lệnh thiết quân luật và bị Quốc Hội bỏ phiếu đồng thuận chống lại lệnh của tổng thống, ông Yoon tuyên bố là thiết quân luật được chấm dứt. Nói thẳng ra luật thiết quân luật đã không còn có giá trị lúc 1 giờ sáng khi Quốc Hội bỏ phiếu đồng thuận chống lại lệnh của tổng thống.
Câu chuyện không dừng ở đây mà Quốc Hội Nam Hàn đòi bỏ phiếu để đàn hạch (impeachment) vị tổng thống tại nhiệm. Tuy nhiên chuyện này vẫn không đạt con số cần thiết trong việc đàn hạch vị tổng thống tại nhiệm và những người thuộc đảng của vị tổng thống chống lại ý kiến này.
Phe đối lập tiếp tục đưa vấn đề này ra bàn thảo và người dân biểu tình đòi hỏi phải đàn hạch vị tổng thống vì đã lạm dụng quyền thiết quân lực. Dưới áp lực của người dân, một số dân biểu trong đảng của vị tổng thống phải chấp nhận với đảng đa số trong Quốc Hội bỏ phiếu (204 đồng ý, 85 chống) để tước đi một số quyền hành của vị tổng thống và quyết định của Quốc Hội sẽ được tòa án Hiến Pháp xem xét trong vòng 180 ngày nếu đồng ý với quyết định của Quốc Hội thì vị tổng thống tại nhiệm sẽ mất chức và cuộc bầu cử chọn tổng thống mới phải xảy ra 60 ngày sau đó.
Nếu cuộc bạo loạn ngày 6 tháng 1 năm 2021 và Quốc Hội Hoa Kỳ, vì đảng tính đã không thực hiện chuyện đàn hạch ông Trump thì Quốc Hội Nam Hàn đã vượt lên đảng tính để bảo đảm nền dân chủ tại Nam Hàn. Từ người dân đến người lãnh đạo tại Quốc Hội thấy được sự lạm dụng quyền hành của ông Yoon, một hành động độc tài để phục vụ quyền lợi bản thân hơn là quyền lợi của đất nước cho nên họ đồng ý bỏ phiếu tước đi quyền hành của vị tổng thống và chờ tòa án quyết định để loại ông Yoon ra cơ chế cầm quyền bởi ông ta không xứng đáng để làm việc lãnh đạo quốc gia.
Người Việt đã học được bài học gì từ nền dân chủ Nam Hàn và nền dân chủ Mỹ? Đây là câu hỏi mà những ai đấu tranh cho một Việt Nam tự do dân chủ ở tương lai cần phải tìm cho mình câu trả lời. Bài học lịch sử từ hai quốc gia (Hàn và Mỹ) đủ để người Việt suy ngẫm để có quyết định đúng đắn ở tương lai.
Liệu thế hệ Việt ở tương lai có đủ sáng suốt để nhìn bài học lịch sử hầu có quyết định đúng?
Vũ Hoàng Anh Bốn Phương
Tháng 12 năm 2024 (Việt lịch 4903)