III. Sinh hoạt của giới chuyên gia
Triết học
Dưới thời Việt Nam Cộng Hòa (VNCH), bậc trung học có ban Triết nhưng chỉ là học cho biết để vào đại học trong khi đất nước chiến tranh thì ai lo bàn cãi, tranh luận. Thế nhưng mọi người quên vai trò của triết học trong đời sống nhất là chính trị khi kẻ thù cộng sản dựa vào triết học để xây dựng lý thuyết và tuyên truyền. Là quốc gia nhược tiểu, thanh niên chú trọng đến các ngành Y Nha Dược, kỹ sư… để kiếm sống hay du học trong khi một người có bằng cử nhân hay tiến sĩ Triết học cũng chỉ đi dạy học chứ không thể nào là một triết gia lỗi lạc để tìm đường cứu nước. Tất cả kiến thức triết học của Đông-Tây để lại có giúp ích gì cho nhân loại ngoài việc dẫn đến chiến tranh ý thức hệ?
Tại hải ngoại thì triết gia VN lại càng hiếm vì triết giống như một phát minh (invention) phải thông suốt, phải có ích lợi cho thiên hạ chứ không phải để thuyết (nói cho sướng). Một ngôi sao trong đêm là giáo sư Lê Hữu Khóa, Pháp, viết về Nhân Luận, Việt Luận. Nhưng có triết học chưa đủ, cần có người hiểu triết học để áp dụng vào đời sống để nâng cao dân trí. Cùng lúc là giới trí thức VN phải góp sức để xây dựng bộ phận lãnh đạo: tổ chức chính trị như trường hợp của Hồng Kông, Ukraine, Miến Điện…. Có lãnh đạo mới có kế hoạch và công việc — thì vận động và kết hợp là hỗ tương nguyên nhân; và theo thời gian với tiến hóa đối lập thống nhất.
Khoa học
Chúng ta đang sống trên đất Mỹ với khoa học kỹ thuật tiến vượt bực khiến xã hội thay đổi nhanh hơn sự hấp thụ của cá nhân. Từ khoảng cách 10 năm (1980s-1990s) giảm xuống còn 5 năm (2010s, 2015s, 2020s…). Khi cùng một quốc gia có các khu vực phát triển không đồng đều gây ra khủng hoảng nhà cửa, việc làm, di dân…. CĐVN có thể chưa cảm thấy sự va chạm nhưng các thế hệ sau này sẽ gặp trong cuộc sống. Có ổn định cuộc sống thì mới có đóng góp cho CĐVN và VN sau này.
Trong khi giáo dục tại VN ngày càng thụt lùi vì chính sách ngu dân của cộng sản VN thì CĐVN có thể làm gì qua các phương tiện kỹ thuật hải ngoại (Facebook, youtube…). Giới chuyên gia trong CĐVN có nhiều nhưng cần tổ chức chính trị chỉ đạo. Mà tổ chức chính trị chưa có lãnh đạo, lý thuyết, kế hoạch thì phải chờ triết học soi đường. Biết đến bao giờ?
Sử học
Lịch sử và văn hóa nối kết con người trong xã hội. Sau 1975, cộng sản VN cạo sửa lịch sử để đem lại “chính nghĩa” cho sự nô lệ của chủ nghĩa Duy Vật. Cộng sản VN hủy diệt văn hóa qua việc sử dụng ngôn ngữ ngớ ngẩn, ngu xuẩn, nghèo nàn để cai trị dân. Việc khôi phục chính sử cho dân Việt là điều cần thiết. Gần đây nhóm nghiên cứu của giáo sư Tường Vũ, đại học Oregon ra mắt tài liệu về thời VNCH là bước đầu cho CĐVN xây dựng lịch sử Việt.
Tìm lại Triết học, Khoa học, Sử học là căn bản Học để xây dựng dân trí và văn hóa Việt. Đó là tương lai của CĐVN và nền dân chủ VN sau này. Khi những người Việt di dân sang Mỹ (sau 2000s) đã hỏi “các anh chị ăn nói hay quá làm sao tụi em học được?”. Đó là khoảng cách của thế hệ đã sống dưới chế độ cộng sản VN nay đi tìm lại văn hóa Việt (VNCH). Vậy CĐVN sẽ làm gì để đáp ứng nhu cầu đó? 50 năm nữa chăng?
IV. Quá khứ-Hiện tại và Tương lai
Thời gian 50 năm qua chúng ta đã tốn thời giờ trên các trang mạng để chỉ trích, phê bình chế độ cộng sản VN nhưng không ngăn được làn sóng về VN du lịch. Thời gian gần đây CĐVN bắt đầu chú ý đến sinh hoạt chính trị Mỹ qua bầu cử nhưng vẫn thiếu hướng dẫn từ tầng lớp trí thức vì chính lớp trí thức cũng thiếu học tập, thảo luận vì chính kiến không đi với chính danh. Và chính nghĩa không được giải thích theo triết học theo nhân chủ, nhân đạo, nhân cách thì số người MỸ gốc Việt ủng hộ Trump cũng không có gì lạ, cũng như chống cộng mà vẫn về VN đóng tiền cho cộng sản.
Bài học về cuộc chiến giành độc lập 1940s-1950s cho thấy nếu chúng ta nhìn thấy chiều hướng thế giới đang thay đổi (giải phóng thuộc địa 1950s-1960s) thì sẽ không phí phạm thời gian và công sức của nhân dân. Nhìn lại quá khứ, thẩm xét hiện tại để tìm hướng đi tương lai không phải dễ, tầng lớp trí thức VN hải ngoại cần tập hợp để mở đường cho tương lai dân tộc thoát khỏi điêu tàn dưới chế độ CSVN. Tham dự vào sân khấu chính trị Mỹ không có nghĩa là CĐVN sẽ giải quyết được vấn nạn dân chủ cho VN tương lai. Đó chỉ là “vận động ngoại giao” của CĐVN. Chúng ta cần có môi trường để thảo luận về cơ chế dân chủ, kinh tế, tôn giáo và chính trị… cho VN tương lai cũng như sự tấn công của cộng sản VN nhắm vào CĐVN. Chẳng lẽ chúng ta chờ Mỹ bật đèn xanh?
Trần Công Lân
Tháng 8 năm 2024 (Việt lịch 4903)