Hội nhập hay nhập hội?
Toàn cầu hóa tạo ra không gian mới, và các tác nhân mới, có bản lĩnh kinh tế mới, có vai vóc tài chính mới, cùng lúc xuất hiện các cao trào nhân quyền mới, các phong trào dân chủ đấu tranh vì tự do, bình đẳng theo nghĩa sắc, nhọn, rộng, lớn của nhân tính và nhân tri. Tại đây, thuật ngữ hội nhập mang theo tính không chủ động -vì phải thích ứng nên phải theo- kiểu thời bắt thế theo thời phải thế, ngược lại nhập hội mang tính năng động, nên rất chủ động từ sáng kiến tới sáng tạo, nhập với năng khiếu, hội với cá tính, có bản lĩnh của nhân phẩm, có nội công của nhân tính, có vai vóc của nhân cách, biết người và biết ta, vì biết mình là ai? Không để ngoại cảnh biến chất, không để ngoại giới tha hóa. Ở đây không phải chỉ là chuyện ngữ vựng, ngữ văn, ngữ pháp mà là định hướng dân tộc tính trong định vị văn minh quốc gia của mình. Và cận kề với Việt tộc, thì Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, kể cả Singapour đã thành công về quá trình nhập hội này rồi! Tại đây, chuyện hành nghề là đưa vào toàn cầu hóa những chuyên môn mà mình mạnh, mình vững, mang theo chuyện hành nghiệp tức là lấy cái hay, đẹp, tốt, lành của mình để bảo đảm chuyện “ăn có nhân, ở có hậu” với láng giềng, với thế giới. Ngẫm ta rồi nhìn qua Tàu, cho ta nhận định lại các hành vi tráo trở, các hành động gian xảo, các hành tác sống sượng của bành trướng, bá quyền Trung Quốc trên các vấn đề đất, biển, đảo hiện nay là thất bại lớn của họ, vì nó ngược lại với chuyện “tình nghĩa ăn đời, ở kiếp” với láng giềng với thế giới. Họ bị vướng vào bi kịch “lanh quá hóa dại”, lanh không phải là khôn, mà họ luôn lầm tưởng là họ thông minh, họ hơn người. Việt tộc lấy đạo lý “đổi bà con xa, lấy láng giềng gần”, họ thì ngược lại luôn tạo ra căng thẳng, tranh chấp, mâu thuẫn, xung đột, chiến họa với láng giềng, để sống với hàng xóm mà không sao dựa vào hàng xóm được. Giáo lý của Khổng Tử, Lão Tử, Mạnh Tử, Trang Tử có phong cách đại quốc của Trung Quốc, nhưng bọn lãnh đạo Bắc Kinh hiện nay chỉ bạo cách nước lớn rất hồ đồ trong nhân cách lãnh đạo thấp kém của mình qua hành vi trộm, cắp, cướp, giật, chúng ta phải nhận định rõ như vậy mới thấy được lối thoát Trung và thắng Trung. Đây phải là nhận định chiến lược ngoại giao của các lãnh đạo Việt Nam, để thấy là Tầu rất cô đơn, cô độc, cô lẻ trên chính trường ngoại giao toàn cầu. Đây là chuyện hành nghiệm trong chính trị toàn cầu để có hành thực (lấy thực tế làm sự thật) trong ngoại giao và quân sự. Các hành pháp (hành nghề, hành nghiệp, hành nghiệm, hành thực) mà pháp (phương pháp lập luận) để nhận diện rành mạch quyền lợi của Việt tộc trong trận đồ toàn cầu hóa hoàn toàn mới này. Nhập hội để thắng chớ không phải để thua, để có thành quả mới chớ không phải để tiếp tục chịu thua thiệt. Chúng ta biết là toàn cầu hóa hiện nay đã xuất hiện những thành phần xã hội toàn cầu mới, được định hình qua tự do giao lưu và hành nghề; tự do đầu tư và sản xuất; tự do truyền thông và tư vấn. Trong đó có liên minh các chính phủ mới cùng châu lục, nơi mà Mỹ và Trung Quốc luôn tìm cách vô hiệu hóa lẫn nhau, với các quốc gia luôn tìm cách củng cố vị thế cường quốc của mình: Ấn Độ, Nga, trong bối cảnh đó thì Nhật Bản và Úc có phản xạ đôi: củng cố thế mạnh châu lục của mình, cùng lúc giữ phản xạ ngoại giao ủng hộ Mỹ. Trong địa lý chính trị luôn xoay dời này, Việt Nam bị thiệt thòi trong thế tiến thoái lưỡng nan, chỉ vì độc chế (độc đảng sinh ra độc tài, độc tôn, độc trị) của ĐCSVN, và khi dựa ĐCSTQ để bám víu lấy tư lợi của mình; chỉ vì ĐCSVN muốn độc quyền trên chính trường quốc gia, sẵn sàng từ bỏ quốc lợi của Việt tộc, thì lỗi này sẽ trở thành tội trong quốc sử của ĐCSVN.
Hội nhập hay nhập hội toàn cầu hóa hiện nay, chúng ta cần chuẩn bị chu đáo những phân tích về sự có mặt của những thành phần chuyên nghiệp có trình độ chuyên ngành sâu và có chuyên môn cao, rất khác nhau về học lực, học hàm, học vị, và rất lệch nhau từ tư lợi tức thu nhập, tới quyền lợi kinh tế tới địa vị xã hội. Hiện nay, có hai thành phần chênh lệch nhau về quyền lợi trong quá trình toàn cầu hóa: các chuyên gia, cố vấn tầm cỡ quốc tế về kinh tế học, luật học, khoa học; và các hoạt động viên các hội đoàn quốc tế về nhân đạo, môi trường, xã hội…. Cả hai thành phần này điều có mạng di chuyển toàn cầu rộng; mạng thông tin toàn cầu nhanh, mạng sử dụng các chi nhánh địa phương nhạy. Những thành phần này mang những động tính xã hội mới: tính siêu quốc gia, năng động siêu lãnh thổ địa phương, chủ động những sáng kiến mới tầm cỡ quốc tế. Trong mô hình cũ của tổ chức kinh tế quốc gia thì giai cấp được định nghĩa qua vị thế của một tập thể trong cơ chế kinh tế và xã hội, trong đó quyền lợi làm nội dung của ý thức hệ. Còn đẳng cấp được định nghĩa qua vị thế của một tập thể trong lợi tức kinh tế, điều kiện hoá được các sinh hoạt văn hoá, trong đó tư lợi là nội dung cho đời sống xã hội. Toàn cầu hoá hiện nay đang biến quan hệ quốc tế mở cửa thành chiến lược nghề nghiệp; liên kết cơ chế giữa các quốc gia thành liên minh tập trung kinh tế; kết hợp giữa các địa phương thành chung vốn để chia vốn. Các thành phần xã hội toàn cầu mới này được sinh ra từ ba bối cảnh: chung và chia, cộng và hưởng, liên và kết. Cho nên, các mô hình cũ của tổ chức kinh tế quốc gia xem như bị lỗi thời trong điều kiện mới của toàn cầu hoá: vốn liếng vượt biên giới, thì quyền lợi sẽ phi quốc gia; đầu tư nằm ngoài cơ chế quốc gia, thì tư lợi khó kiểm soát được; quan hệ sản xuất siêu quốc gia thì luật quốc tế đứng trên lệ quốc gia. Giả thuyết phải đặt ra về giá trị nhân sinh của các thành phần xã hội toàn cầu mới: nhân sinh quan về dân tộc sẽ nhường chỗ cho thế giới quan về tư quyền trong toàn cầu hoá. Toàn cầu hoá luôn thúc đẩy quy trình chiến lược hoá các chức năng quốc tế mới, từ đó ổn định các cơ chế toàn cầu mới bằng công pháp quốc tế mới, cũng từ đây xuất hiện các thành phần xã hội toàn cầu mới, nhỏ về số lượng nhưng có tác động quốc tế lớn: các cố vấn của các doanh nghiệp toàn cầu với vốn liếng mới; các quan toà của các toà án quốc tế với công pháp mới; các quan chức hải quan với trách nhiệm quốc tế mới. Thế giới quan hoàn cầu (liên quốc gia, kết châu lục) từ từ dẫn tới thực tế toàn cầu (công pháp quốc tế, qua nhân quyền, dân chủ, tự do, bình đẳng) để hội nhập rồi nhập hội. Các nhận định và lý luận trên thực tế toàn cầu cho phép ta phân tích tình hình hiện nay như sau: mạng thì rộng, quốc gia thì nhỏ hẹp; tự do để hội nhập làm tăng tự do nhập hội; độc quyền sẽ yếm thế, chung-chia sẽ vững thế. Trong đó quyền của luật dẫn dắt lệ của quyền, đây là quá trình chống sự độc quyền của độc đảng trên một quốc gia. Toàn cầu hoá tạo điều kiện ra đời các chuyên gia siêu quốc gia nắm vững các quy luật về phân tích thị trường, tư vấn đầu tư, quản lý sản xuất. Các chuyên gia siêu quốc gia này biết hành nghề vì biết hành đạo về ba động cơ phục vụ cho các doanh nghiệp có tác động toàn cầu lớn, các trung tâm tài chính có tác động chứng khoán lớn, các chi nhánh sản xuất và phân phối trên diện toàn cầu. Các chuyên gia siêu quốc gia biết hành nghiệp bằng cách giới hạn hoặc vô hiệu hóa các chính sách bảo thủ như bế môn toả cảng, ngăn sông cấm chợ, tham ô cửa quyền. Các chuyên gia siêu quốc gia biết vận luật bằng cách phát huy các quá trình vận hành kinh tế toàn cầu; vận lý công pháp toàn cầu, vận vốn trong đầu tư quốc tế. Các chuyên gia siêu quốc gia biết hành nghiệm qua thao tác của các sinh hoạt siêu quốc gia, nhưng không vô chính phủ, các sinh hoạt siêu lãnh thổ, nhưng không vô chính quyền; các sinh hoạt siêu biên giới, nhưng không vô hành chính. Các chuyên gia siêu quốc gia này biết hành thực (tế) bằng cách tận dụng mạng truyền tin để tìm tin để loan tin để tạo lý để tư vấn. Các chuyên gia siêu quốc gia sử dụng toàn cầu hoá theo các quy luật tìm lợi nhuận trên quy mô rộng siêu quốc gia; tìm quyền lợi mới trên quy luật biến đổi cơ chế quốc gia cũ; tìm chỗ đứng trong các thành phố toàn cầu, các trung tâm chứng khoán quốc tế. Các chuyên gia siêu quốc gia sử dụng toàn cầu hoá theo các quy chế: linh động di chuyển trong mạng toàn cầu ngày càng rộng, và tận dụng địa bàn quy mô và hiện đại để khai thác quy luật chính của toàn cầu hoá là tự do trao đổi hàng hoá và chuyên môn với các công pháp ngày càng cởi mở cho tự do trao đổi ngày càng rộng; các luật quốc tế ngày càng cởi mở vừa là bàn đạp, vừa là công cụ cho các chuyên gia này. Các luật ngày càng cởi mở cho tự do trao đổi thương mại không phải là các luật tự do di dân và nhập cư; ở đây sự nghèo giàu vẫn còn ranh giới trong toàn cầu hoá hiện nay. Toàn cầu hoá cho xuất hiện các thành phần xã hội mới bị thiệt thòi: công nhân, kiều dân với chuyên môn thấp; nông dân bỏ nông thôn. Những cuộc đòi hỏi, đấu tranh mới sẽ tác động sâu rộng nhờ sự hỗ trợ của tin học truyền thông, từ đó xuất hiện năm hệ luận mới về xã hội toàn cầu sẽ ra đời:
*Các phong trào quốc tế về quyền công nhân và nhân công;
*Các phong trào quốc tế bảo vệ quyền phụ nữ, y tế, giáo dục;
*Các phong trào quốc tế bảo vệ môi trường, chống ô nhiễm;
*Các mạng tương trợ toàn cầu do các cộng đồng kiều dân thành lập để bảo vệ quyền nhập cư;
*Các phong trào quốc tế phi quốc gia và phi địa phương trực diện với các tập đoàn doanh nghiệp toàn cầu chống sa thải và đòi hỏi chia lợi nhuận.
Thực tế về điều kiện lao động thấp với lương bổng thấp, an toàn lao động tồi, đang có mặt trên khắp đất nước ta trong các doanh nghiệp ngoại quốc, nhiều nhất là Trung Quốc sẽ tạo ra các phong trào đấu tranh rộng khắp và mạnh mẽ qua các mạng truyền thông toàn cầu. Nếu ĐCSVN không chủ động bảo vệ nhân công Việt, quyền lợi lao động và lương bổng của họ, thì sẽ không tránh khỏi các cuộc đấu tranh địa phương rồi toàn quốc, một sớm một chiều sẽ được mạng hóa và toàn cầu hóa. Dòng thác nhân quyền đấu tranh cho bình đẳng trong lao động vũ bão hơn nhiều so với các phong trào đấu tranh theo lề thói cũ, bị khung trong biên giới của quốc gia.

Toàn cầu hoá nhân quyền, toàn cầu luận Việt tộc (P11)

Lê Hữu Khóa
Giáo sư Đại học* Giám đốc Ban Cao học châu Á * Giám đốc biên tập Anthropol-Asie * Chủ tịch nhóm Nghiên cứu nhập cư Đông Nam Á * Cố vấn Chương trình chống kỳ thị của UNESCO – Liên Hiệp Quốc * Cố vấn Trung tâm quốc tế giáo khoa Paris * Cố vấn thẩm định giáo dục và nghiên cứu đại học Bourgone-Franche-Comté * Biên tập viên tập chí Hommes&Migrations * Thành viên Hội đồng khoa học bảo tàng lịch sử nhập cư * Hội viên danh dự nhóm Thuyết khác biệt, Học viện nghiên cứu thế giới. Các công trình nghiên cứu Việt Nam học của Lê Hữu Khóa có thể tham khảo qua facebook VÙNG KHẢ LUẬN (trang thầy Khóa).