A . Trước (khi) đảng (cầm quyền)
Khi một số người (hay cá nhân) muốn thành lập đảng chính trị là có ý muốn nắm quyền điều hành đất nước. Đó là mục đích tối hậu. Vậy họ có lý thuyết, kế hoạch gì để thực hiện khi nắm quyền và đưa đất nước, dân tộc tới kết quả mà họ tuyên bố khi lập đảng. Trong chế độ dân chủ thì chấp nhận đa đảng (đa nguyên) nhưng các đảng sẽ khác nhau chỗ nào? Về lý thuyết (kế hoạch) hay nhân sự? Sự khác biệt có đủ là yếu tố cần và đủ để người dân có thể phân biệt và chọn lựa? Vì đảng A chưa hề (bao giờ) cầm quyền nên người dân chỉ dựa vào quá khứ sinh hoạt của các thành viên, nhất là giới lãnh đạo. Yếu tố đạo đức, kỷ luật trong sinh hoạt sẽ được cân nhắc như thế nào với khả năng tài chính, lối nói và việc làm (hành động) của cán bộ khi tiếp xúc với quần chúng.
Nếu quá khứ không xác định được hơn kém thì những chương trình hứa hẹn khi cầm quyền sẽ được giải thích, trình bày như thế nào với quần chúng, báo chí truyền thông, các cơ cấu chuyên môn (viện nghiên cứu đại học…). Nói thì dễ, làm thì khó. Luật lệ tranh cử hay hành xử khi nắm chức vụ vẫn có thể còn sơ hở. Vậy khi phạm lỗi lúc cầm quyền thì nội bộ đảng có hành động thích hợp để xử lý sai lầm hay bào chữa, khỏa lấp cho qua chuyện? Hay phải có tòa xử hoặc quốc hội quyết định mới chấp nhận? Nếu tranh luận giữa hai đảng về giáo dục thì giáo dục sẽ như thế nào để có người đóng góp cho xã hội hay cổ võ cho sự làm giàu? Sinh hoạt của đảng có tích cực xây dựng con người trên mặt kiến thức, bình đẳng hay chỉ chú trọng vào một tầng lớp nào đó trong quần chúng.
Nếu là thông tin tuyên truyền thì đảng có phổ biến tin tức giá trị đến quần chúng hay chỉ là vận dụng để đạt kết quả bất chấp thủ đoạn? Xây dựng đất nước không phải chỉ là kinh tế mà là dân trí. Thông tin là giúp dân trí phát triển bất kể là dân có ủng hộ đường lối đảng hay không. Đấu tranh chính trị cũng không dừng ở thông tin mà còn là phê bình, nghiên cứu, thảo luận… cung cách làm việc của đảng viên sẽ được quần chúng đánh giá cùng với giá trị của việc làm. Khi có ý kiến khác biệt trong nội bộ đảng thì sẽ giải quyết ra sao. Và khi có bất đồng ý kiến trong quần chúng về đường lối của đảng thì lối giải quyết giống hay khác (đối lập nhưng thống nhất).
Nếu là kinh tế thì không phải chỉ nói về mặt tích cực mà phải đối phó với mặt tiêu cực. Mọi người đều muốn kinh tế phát triển, thịnh vượng nhưng không phải lúc nào cũng làm được. Đảng có dám nói thật với dân về thực tại của kinh tế quốc gia hay tìm cách đổ lỗi cho kẻ thù hay đảng đối lập (thiên tai, bệnh dịch). Chủ trương của đảng có uyển chuyển để thích hợp với hoàn cảnh đất nước trong từng giai đoạn hay chỉ là bánh vẽ cho một tương lai không thể xảy ra.
Nếu nhu cầu (tình thế, hoàn cảnh) đòi hỏi phải cần cù, tiết kiệm trong một thời gian khó khăn trước khi có đủ nhân lực, tài lực để phát triển thì lãnh đạo và đảng viên có nói thật và tiên phong làm gương cho quần chúng trong một phạm vi giới hạn (thời gian và không gian) để quần chúng tin rằng chính sách kinh tế không phải là ảo tưởng.
Ai cũng biết khi nghèo thì thanh bạch nhưng khi có lợi nhuận thì mầm mống tham nhũng nảy sinh. Nếu chính quyền bao gồm hai hạng người: Hành chính thì là công chức, suốt đời phục vụ dân. Chính trị gia là hạng người lãnh đạo theo nhiệm kỳ. Vậy nếu đắc cử thì phân công có theo phân lợi hay không, và như thế nào khi đất nước còn nhiều khó khăn? Rồi sẽ tăng giảm như thế nào khi phát triển. Nhân viên hành chính thiếu thốn thì không thể phục vụ dân hữu hiệu nhưng chính trị gia (dấn thân cho đất nước) thì có nên chấp nhận mức lương tối thiểu khi cầm quyền?
Chúng ta thấy các nước dân chủ (Mỹ) đại diện dân cử tự biểu quyết lên lương cho chính mình thì có xứng đáng với thành quả công việc mà họ đã hứa với dân khi tranh cử hay không? Dân không đồng ý thì sẽ làm được gì? Mặt khác đại diện dân cử là những người quyết định ngân sách chi tiêu của quốc gia. Đúng hay sai, người dân không đồng ý thì có thể làm gì khi đại diện dân móc ngoặc với công ty, tư bản nước ngoài? (mà chỉ xảy ra khi đã cầm quyền). Đảng (nội bộ, lưỡng đảng, đa đảng) giữ im lặng là thế nào?

Đảng và Quyền (P3)

Trần Công Lân
Tháng 6 năm 2024 (Việt lịch 4903)