Trong quyển sách Huyết Hoa của Lý Đông A, ông nhìn sinh hoạt của xã hội được chia làm ba thế hệ: Thế hệ dự bị, thế hệ mới, và thế hệ cũ.
“Mỗi thế hệ cũ phải biết thời cơ lui về một bản vị có ích chung.

Mỗi thế hệ mới phải biết nắm thời cơ tiến lên ngôi báu của thời đại mới mà chỉ huy và làm tròn sứ mệnh mới.

Mỗi thế hệ dự bị phải thâu tóm hết những trí tuệ và kinh nghiệm cũ; trau dồi cho mình tất cả những điều kiện cần yếu cho nhiệm vụ tương lai của mình, để sắp sẵn ra nối liền dây tiến hóa”.

Bài viết này xin được bàn về thế hệ cũ, tức là thế hệ cần phải biết lui về thay vì tiếp tục bám quyền, cố vị không cho thế hệ mới làm chuyện chỉ huy.
Lui về phải được hiểu ở một dạng rộng lớn. Lui về có nghĩa là sẽ không nắm vị trí lãnh đạo, quyết định những sinh hoạt của tổ chức mà chỉ đóng vai cố vấn và tôn trọng quyết định của thế hệ lãnh đạo. Lui về để làm chuyện nghiên cứu, chia sẻ với thế hệ chỉ huy để dựa vào đó họ có những quyết định đúng khi đưa ra những chính sách có ảnh hưởng đến xã hội, hoặc tổ chức.
Tuổi phải biết lui về
Khi nắm rõ ý nghĩa của lui về là gì thì cần phải thảo luận tuổi nào là tuổi cần phải lui về. Theo quan điểm của người viết bài thì tuổi cần phải lui về là tuổi 70.
Mỗi cá nhân khi ở tuổi 60 đến 70 thì sẽ nhận thấy từ thể lực đến trí nhớ lần lần giảm và suy yếu. Đến tuổi 70 thì sức khỏe và trí nhớ càng giảm hơn. Dĩ nhiên con người sống thọ hơn ở thời điểm thế kỷ thứ 21. Sống thọ hơn không có nghĩa là tâm trí sẽ tỉnh táo hơn, sáng tạo hơn. Thực tế người lớn tuổi rất là chậm chạp để thay đổi với sự tiến bộ của thời gian, khoa học kỷ thuật. Người lớn tuổi ít chịu lắng nghe những ý kiến khác biệt khi mà ý kiến khác biệt đó chỉ ra cái sai trái trong suy nghĩ của người lớn tuổi. Đa số người lớn tuổi đều suy nghĩ rất là bảo thủ thay vì suy nghĩ cần phải thay đổi cho phù hợp với thực tế của thời đại và sinh hoạt của xã hội.
Sinh hoạt của xã hội luôn luôn thay đổi theo thời gian và đòi hỏi người đấu tranh cần phải sáng suốt nhìn ra được sự thay đổi đó để có những chính sách, chương trình, phương cách thực hiện trong tổ chức phù hợp với sự thay đổi xã hội. Điều này rất ít xảy ra với những người trên 70 tuổi, chưa kể sự sáng suốt của những người trên 70 rất là yếu kém nếu không muốn nói là một con số không.
Tại sao phải lui về?
Có nhiều lý do để thấy rằng những ai trên 70 tuổi cần phải lui về ‘‘bản vị có ích chung’’.
Thể lực, trí nhớ là một trong những lý do cần phải lui về. Cho dù thể lực và trí nhớ ở những người trên 70 vẫn tốt nhưng cái tốt đó so với người nhỏ tuổi hơn thì xếp vào hạng yếu chứ không thể nào là mạnh.
Công việc lãnh đạo quốc gia, lãnh đạo tổ chức, hay không nằm trong vị thế lãnh đạo cần phải có những người sáng suốt với thể lực tốt bởi thể lực tốt sẽ ảnh hưởng đến suy nghĩ, quan sát, lý luận để đưa ra những quyết định, chính sách, kế hoạch hành động hữu hiệu và thực tế. Thiếu sáng suốt bởi thể lực không tốt do tuổi tác sẽ tạo lý luận yếu kém để rồi đưa ra những chính sách, kế hoạch sai lầm.
Lui về để làm gương cho thế hệ sau. Tạo ra một truyền thống để chuyện bám quyền không còn hiện hữu. Sinh hoạt chính trị của các quốc gia trên thế giới cho thấy chuyện bám quyền xảy ra rất nhiều. Mà càng bám quyền ở cái vị thế tuổi trên 70 thì là một sự nguy hiểm cho đất nước ở tương lai bởi những chính sách đưa ra thiếu sự sáng suốt.
Mỗi cá nhân trong xã hội luôn luôn có sự đóng góp cho xã hội theo từng khả năng và tuổi tác. Những người dưới 18 tuổi phải học hỏi để chuẩn bị tư trang cho tri thức, tâm thức, khả năng, tài năng, lý luận, nhận xét hầu có thể nắm vị thế chỉ huy ở cái tuổi mà sự trưởng thành được hoàn chỉnh. Trưởng thành được hiểu là về mặt nhận thức chiều sâu của mọi vấn đề và cái nhận thức này thường đi song hành với tuổi tác, kinh nghiệm, sự va chạm với đời sống xã hội.
Sự lui về của người trên 70 là tiến trình tự nhiên để nhường lại quyền lãnh đạo theo ý nghĩa ‘‘tre già măng mọc’’. Tre đã già thì sẽ không bao giờ lớn hơn được nữa nếu nói về thực vật. Còn nếu nói về Con Người thì người trên 70 tuổi, nhận thức sẽ không bao giờ được lớn lên, trái lại sẽ hao mòn theo tiến trình của người già. Cho nên lui về là phương cách tốt nhất để giúp người trẻ hơn, để giúp xã hội được thay đổi cho phù hợp với thực tế của thời đại.
Hình ảnh không lui về và hệ quả
Theo số thống kê thì trên 25 phần trăm những người trong Quốc Hội Hoa Kỳ ở tuổi trên 70 (bài phỏng vấn của đài NPR với Data Senior Editor Walt Hickey, ngày 10 tháng 11 năm 2022). Theo bài phỏng vấn đó cho biết Chuck Grassley sẽ 95 tuổi, Nancy Pelosi 82 tuổi, Mitch McConnell 80 tuổi.
Hệ thống sinh hoạt của đảng cũng như trong Quốc Hội, tuổi tác và thời gian phục vụ trong Quốc Hội đóng vai trò rất quan trọng trong việc nắm chức vụ lãnh đạo trong các tiểu bang quan trọng mà Quốc Hội lập ra. Quyền lực trong các tiểu bang này rất quan trọng và từ đó sẽ tạo ra hình ảnh nhóm hành lang ảnh hưởng vào người lãnh đạo của nhóm qua nhiều hình thức mà tiền bỏ vào quỹ vận động tranh cử là một trong những hình thức làm ảnh hưởng đến chính sách của Quốc Hội.
Theo thống kê của nhóm Jont Center For Political And Economic Studies thì con số tại Thượng Viện trong năm 2023 là 34 người ở tuổi trên 70, tức là trên 31% ở tuổi trên 70. Trong khi đó Hạ Viện có 85 người trên 70 với số phần trăm là 20.6% của tổng số người bên Hạ Viện.
Một căn bệnh của sinh hoạt chính trị của Hoa Kỳ là một vài luật Quốc Hội làm ra chỉ áp dụng cho người khác. Chẳng hạn như luật mua bán chứng khoán qua tin tức bên trong (Inside trading). Luật này giành cho thường dân cũng như nhân viên của chính quyền liên bang ở các cơ quan ngoại trừ những người nằm trong Quốc Hội, phủ Tổng Thống, và một vài cơ quan khác. Mãi cho đến năm 2012 thì mới có bộ luật cấm chuyện inside trading này bao gồm những người làm trong Quốc Hội, phủ Tổng Thống và một số cơ quan khác trong cơ cấu của liên bang mà trước đó họ có quyền mua bán chứng khoán do những tin tức bên trong mà họ nắm giữ.
Hệ thống sinh hoạt chính trị của Mỹ, những người nằm trong vị thế lãnh đạo của quốc gia ở Quốc Hội và vị thế Tổng Thống, ngoài sự yếu kém về cách chọn người vào tranh cử và không có chính sách giới hạn thời gian phục vụ đã biến sinh hoạt chính trị của Mỹ trở thành nơi quyết định của những người già trên 70 với yếu kém về thể lực, ý lực, tâm lực và thường họ rất là bảo thủ trong suy nghĩ.
Nền Dân Chủ của Mỹ đã trở thành đảng tranh, còn đảng còn mình mà hình ảnh một vị dân biểu ở Hạ Viện, thuộc đảng Cộng Hòa tại tiểu bang Oklahoma đã làm việc với các dân biểu đảng Dân Chủ để đưa ra chính sách Di Dân mà người dân đòi hỏi từ bao lâu gồm cả những người thuộc đảng Cộng Hòa. Chính sách Di Dân đó được đa số Thượng Viện ủng hộ của cả hai đảng. Tuy nhiên, đảng bộ ở tiểu bang Oklahoma đã làm chuyện ‘‘trừng phạt’’ vị dân biểu đó vì hợp tác với đảng Dân Chủ để có một chính sách tốt phục vụ quyền lợi quốc gia. Hình ảnh này giống như hình ảnh của đảng cộng sản, tức là đi ngược lại ý muốn của đảng thì sẽ bị ‘‘trừng phạt’’.
Hình ảnh lãnh đạo đảng cộng sản Việt Nam với Nguyễn Phú Trọng đã quá già nhưng vẫn nắm quyền hành và lãnh đạo để tạo ra các phong trào ‘‘chống tham nhũng, thanh trừng tham nhũng’’ nhưng thực tế là để thanh toán bè phái để được ăn trên nằm trước chứ không phải vì quyền lợi của đất nước và dân tộc.
Hình ảnh những người đấu tranh tại hải ngoại, không biết lui về để tiếp tục làm lãnh đạo; kết quả những người có khả năng rút ra khỏi tổ chức bởi người lãnh đạo đòi quyền quyết định mà không tôn trọng ý kiến của người khác.
Kết
Liệu những người trên 70 hiểu và can đảm lui về hay không? Đây là câu hỏi mà mỗi người ở vị thế lãnh đạo phải tư vấn ở chính bản thân để có quyết định tốt cho bản thân và cho cả tập thể. Tham quyền, cố vị đã chứng minh trong quá khứ sẽ không tạo được sức mạnh trong tổ chức. Mà muốn chuẩn bị sự lui về thì sự chuẩn bị đó phải bắt đầu từ tuổi 60 để tìm người huấn luyện hầu tiếp nối những gì đã làm trong quá khứ và hiện tại.
Vũ Hoàng Anh Bốn Phương
Tháng 2 năm 2024 (Việt lịch 4903)